Γιόχαν Στράους I

Η οικογένεια των Αυστριακών μουσικών Στράους σφράγισε την εξέλιξη και την ιστορία του βιεννέζικου βαλς. Ο Γιόχαν Στράους και τα τρία παιδιά του, ο Γιόχαν Στράους Β΄, ο συνθέτης του Ωραίου Γαλάζιου Δούναβη, ο Γιόζεφ και ο Έντουαρντ.

Ο Γιόχαν Στράους γεννήθηκε το 1804 σε μια λαϊκή συνοικία της Λεοπολντστάτ, ο πατέρας του διατηρούσε ένα μικρό καμπαρέ. Η έννοια του ρυθμού τον απασχόλησε από την μικρή του ηλικία. Οι συνθέσεις του χαρακτηρίστηκαν από έντονο ρυθμό τόσο στη δημιουργία όσο και στην εκτέλεση. Πέντε ετών απόκτησε το πρώτο του βιολί και αυτοσχεδίαζε συνεχώς, κατόπιν πήρε μαθήματα από έναν φίλο της οικογένειας.     

Ο Γιόχαν Στράους πρόσφερε στις διασκεδάσεις των Βιεννέζων ένα στοιχείο ξέφρενης βακχείας, μια συναισθηματικότητα η οποία μεθούσε από μόνη της. Ο Βάγκνερ που είχε βρεθεί στη γιορτή της Αγίας Μπριγκίτας στο Μπριγκιτενάου, και είχε δει τον Στράους να παρασύρει τους χορευτές σε μια ασυναίσθητη περιδίνηση, την αποκαλούσε "γιορτή των Ερυθρόδερμων", η περιγραφή του εξηγούσε αυτή την εντύπωση. "Κάτω από μια πελώρια σελήνη, γιρλάντες από λαμπιόνια ένωναν πελώριες τέντες από κλαδιά. Μια εκτενής περιστροφική κίνηση φαινόταν να παρασύρει το τοπίο ολόκληρο. Η περιδίνηση δεν περιοριζόταν στις σανίδες της κάθε χορευτικής πίστας, στις τέντες, στις παράγκες, διέσχιζε κοιλάδες και λόφους, παρέσυρε στον τρελό χορό θάμνους και δέντρα”.

Κυρίως τον εντυπωσίασε η προσωπικότητα του μουσικού και η έκσταση που προκαλούσε στους ακροατές, έκσταση αληθινά φυσική, της οποίας η καταγωγή πήγαζε από τον ίδιο, από τη μαγική δύναμη που είχε πάνω του. "Αυτός ο δαίμονας της βιεννέζικης λαϊκής μουσικής, είπε, τρέμει στην αρχή ενός νέου βαλς, λες και έμπαινε σε κατάσταση τρόμου. Το αληθινό χλιμίντρισμα που βγάζει το ακροατήριο, μεθυσμένο από τη μουσική περισσότερο από το πιοτό, οδηγεί αυτό το πάθος του δεξιοτέχνη Στράους σε βαθμό αγωνίας". Γιορτή Ερυθρόδερμων, βακχεία, γιορτή μαγισσών...

Ο θάνατός του το 1849 αποτέλεσε εθνικό πένθος στη Βιέννη. Ο συνθέτης προσβλήθηκε από οστρακιά που τον κόλλησε ένα από τα νόθα παιδιά του. Είχε πέντε παιδιά με την ερωμένη του Αιμιλία Τράμπους.

Η κηδεία του σύμφωνα με τις περιγραφές έγινε με μεγάλη επισημότητα και η συγκίνηση ήταν τεράστια. Χιλιάδες κόσμου είχαν γεμίσει τα πεζοδρόμια μέχρι τη μητρόπολη του Αγίου Στεφάνου.

Το φέρετρο μετέφεραν τέσσερα μέλη της ορχήστρας. Ακολουθούσε ένας άνδρας, ο οποίος μετέφερε σε μαύρο μαξιλάρι το βιολί του συνθέτη χωρίς χορδές. Ο μεγάλος ναός φωτίζονταν με πάρα πολλά κεριά. Όταν τελείωσε η λειτουργία της εκκλησίας, το φέρετρο τοποθετήθηκε σε μια άμαξα με τέσσερα μαύρα άλογα. Η πορεία έφτασε μέχρι την πύλη των Σκώτων και εκεί οι μουσικοί ξαναπήραν το φέρετρο στους ώμους τους μέχρι το νεκροταφείο του Νταίμπλινγκ. Τα πένθιμα εμβατήρια συνόδευαν την πομπή. Η ταφή έγινε δίπλα στον επίσης μεγάλο βιολιστή Λάνερ ο οποίος υπήρξε συνεργάτης και ανταγωνιστής του.

Η μαγεία της μουσικής του Γιόχαν Στράους είχε αιχμαλωτίσει τους Βιεννέζους και ο θάνατός του στις 25 Σεπτεμβρίου τιμήθηκε με μεγαλειώδη τρόπο. Το φθινόπωρο είχε αρχίσει να απλώνει τα μελαγχολικά του πέπλα και η πένθιμη τελετή ακολούθησε αυτή την φυσική και νομοτελειακή πορεία.

Κατερίνα Κοφφινά

Πηγές

• Μαρσέλ Μπριόν, Η Καθημερινή ζωή στη Βιέννη την εποχή του Μότσαρτ και του Σούμπερτ,εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα  
• https://www.vpr.org