Δημοσιεύτηκε
Ο μοντερνιστής ποιητής William Carlos Williams
Ποίημα του μοντερνιστή Αμερικάνου ποιητή William Carlos Williams (1883 -1963) εμπνευσμένο από τον πίνακα
Τοπίο με την πτώση του Ίκαρου (περ.1558 -1560) του Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου.
Πίτερ Μπρίγκελ, Τοπίο με την Πτώση του Ίκαρου
Σύμφωνα με τον Μπρίγκελ
όταν ο Ίκαρος έπεσε
ήταν άνοιξη.
Ένας αγρότης
όργωνε το χωράφι του.
Το πανηγύρι
της φύσης μόλις
είχε αρχίσει
ολόλαμπρο κάτω
απ’ τον πυρωμένο
ήλιο που έλιωσε
το κερί των φτερών.
Ανεπαίσθητα, λίγο
πιο πέρα απ’ την ακτή
ακούστηκε ένας
ασήμαντος παφλασμός.
Αυτό ήταν
το τέλος του Ίκαρου.
Μετάφραση: Νάσος Βαγενάς
Ο συγκεκριμένος πίνακας που βρίσκεται στο Βασιλικό Μουσείο Καλών Τεχνών του Βελγίου στις Βρυξέλλες, άσκησε τεράστια επίδραση στη φλαμανδική ζωγραφική αλλά και σε άλλες μορφές τέχνης μέχρι και σήμερα.
Η πιο πρόσφατη έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αρχική σύνθεση είναι κατά πάσα πιθανότητα του Μπρίγκελ όμως η ολοκλήρωση του έργου ανήκει σε κάποιο άλλο πρόσωπο.
Ο πίνακας προβάλλεται στην ταινία του Νίκολας Ρεγκ «Ο Άνθρωπος που έπεσε στη Γη» (1976), όπου κάποιος ανοίγει ένα βιβλίο ζωγραφικής σε αυτή την εικόνα. Στην μπροστινή σελίδα μια περιγραφή επισημαίνει ότι η σκηνή παραμένει ήρεμη, το γεγονός της πτώσης δύσκολα παρατηρήθηκε.
Στην ταινία The Bridge (2006) του Eric Steele τεκμηριώνονται αυτοκτονίες πολλών ανθρώπων που πήδηξαν από τον πιο δημοφιλή χώρο αυτοκτονίας στον κόσμο - τη Γέφυρα Χρυσής Πύλης - όλο το 2004, συνέκρινε τις εικόνες που τραβήχτηκαν στο ντοκιμαντέρ του με αυτές του Μπρίγκελ στο «Τοπίο με την Πτώση του Ίκαρου», γιατί τα μοιραία άλματα περνούν σχεδόν απαρατήρητα από τους περαστικούς.
Το 1988 ο συνθέτης Brian Ferneyhough δημιούργησε το έργο La Chute d' Icare το οποίο εμπνεύστηκε από τον συγκεκριμένο πίνακα.
Αυτές είναι μόνο κάποιες από τις επιρροές σε διάφορα είδη τέχνης από τον εξαιρετικό πίνακα.
Η μαγευτική ατμόσφαιρα και η υπέροχη διάχυση του φωτός στη σμαραγδένια θάλασσα μας μαγνητίζει. Η πτώση του Ίκαρου έχει μόλις γίνει διακρίνονται τα πόδια του στην επιφάνεια του νερού στη δεξιά πλευρά της σύνθεσης. Ο βοσκός και ο γεωργός είναι αφοσιωμένοι με ηρεμία στις ασχολίες τους χωρίς να παρατηρήσουν την πτώση. Το πορφυρό ένδυμα του γεωργού ελκύει το βλέμμα του θεατή με έναν πρωτόγνωρο τρόπο, σχεδόν τον αιχμαλωτίζει και του δημιουργεί μια γκάμα συναισθημάτων. Ο ψαράς στο δεξί κάτω μέρος του έργου είναι επίσης αφοσιωμένος στη δουλειά του.
Το υποβλητικό τοπίο σαν ένα θεατρικό σκηνικό αποκαλύπτεται μπροστά μας, η ονειρική εικαστική σύνθεση μας οδηγεί στις διαστάσεις αυτού του χωροχρόνου. Το γεγονός της πτώσης δεν κατέχει κυρίαρχη σημασία στον πίνακα, ο ζωγράφος προσεγγίζει το θέμα του φιλοσοφικά και αλληγορικά. Η πτώση και ο θάνατος δεν γίνονται αντιληπτά και όλα συνεχίζουν σε μια αέναη πορεία, σε μια νομοτέλεια. Η τραγικότητα της σκηνής εντάσσεται ως μια «κανονική» πράξη. Ο θεατής διαπιστώνει ότι όλα ακολουθούν μια ατάραχη συγκεκριμένη πορεία.
Η λυρική και μελαγχολική διάθεση της εικόνας μας γεμίζει σκέψεις που αφορούν την ύπαρξη και κάθε πτυχή της. Το πεπρωμένο του ανθρώπου, το τέλος και η δραματικότητα της ύπαρξης.
Ο Μπρίγκελ ήταν ένας πρωτοπόρος ζωγράφος για την εποχή του και από τους μεγαλύτερους τοπιογράφους. Απεικόνισε σκηνές της καθημερινότητας των απλών ανθρώπων με μοναδικό τρόπο. Η φιλοσοφική και αλληγορική διάθεση χαρακτήριζε πολλές δημιουργίες του. Η ηθογραφική και λαογραφική αξία του έργου του είναι ανεκτίμητη.
Πηγές: