Δημοσιεύτηκε
Σχολίαζα στο προχτεσινό άρθρο ένα βίντεο της τηλεπερσόνας που ακούει στο ψευδώνυμο Ντάνος (κατά κόσμον Γιώργος Αγγελόπουλος). Στο βίντεο αυτό, ο Ντάνος διαφήμιζε το βιβλίο που έγραψε (που του έγραψαν, για να τα λέμε όλα) και που το εξέδωσε από έναν κάποτε σοβαρό εκδοτικό οίκο. Το βιβλίο είχε αναμενόμενα μεγάλη επιτυχία: οι πελάτες έκαναν ουρά έξω από το βιβλιοπωλείο.
Τον χλευάσαμε αρκετά τον Ντάνο για τις κοτσάνες που λέει στο βίντεο, ότι έχει διαβάσει οχτώ βιβλία, κι ότι δεν μπόρεσε να διαβάσει μονοκοπανιάς το δικό του. Να παραδεχτώ πως είναι εύκολος στόχος. Πάντως, σαν προϊόν της μαζικής κουλτούρας που είναι, επιδέχεται και σχολιασμό και κριτική -γιατί όχι και χλευασμό.
Το αξιοχλεύαστο δεν είναι τα οχτώ βιβλία του Ντάνου, είναι η ψευτιά και η πλαστικούρα του Ντάνου. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν διαβάσει 8 βιβλία ή και λιγότερα κι όμως έχουν γράψει κείμενα που κέρδισαν την αθανασία -ο Μακρυγιάννης, ας πούμε, δεν είχε διαβάσει κανένα βιβλίο. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν ξέρουν να διαβάζουν κι όμως έχουν σοφία ζωής που επιβάλλει τον σεβασμό.
Λοιπόν, σε εκείνο το βίντεο, όταν ρωτήθηκε ο Ντάνος για τις κακές κριτικές που έγιναν στο βιβλίο του, απάντησε: Οι κακές κριτικές είναι το αντίθετο των καλών κριτικών -ή κάτι τέτοιο.
Ολόσωστο, βέβαια, αλλά και εντελώς ταυτολογικό -που γινόταν ακόμα πιο αστείο όταν έβλεπες το σοβαρό ύφος που είχε ο ηγεμών από τη Δυτική Λιβύη οταν εκφωνούσε το απόφθεγμα.
Αυτό το απόφθεγμα, το χαρακτηρισα «λαπαλισικό», λέξη που προκάλεσε την απορία ενός φίλου. Στον τίτλο, μιλάω για τη «λαπαλισάδα του Ντάνου», όρος κάπως πιο καθιερωμένος, που ανάγεται στο γαλλικό lapalissade και που αρέσκεται να τον χρησιμοποιεί ο Γιώργος Κεντρωτής και μου τον έχει κολλήσει κι εμένα.
Λαπαλισάδα, από τον ντε Λα Παλίς. Να το πούμε ολόκληρο, από τον Jacques II de Chabannes de La Palice, στρατάρχη του Φραγκίσκου του 1ου της Γαλλίας. Μεγάλος πολεμιστής, ο άρχοντας ντε λα Παλίς πέθανε ηρωικά το 1525 στην πολιορκία της Παβίας.
Για τον ηρωικό του θάνατο, γράφτηκε τραγούδι, σύμφωνα με μια εκδοχή το εξής:
Hélas, La Palice est mort,
Il est mort devant Pavie ;
Hélas, s’il n’était pas mort,
Il ferait encore envie
Πέθανε ο ντελαΠαλίς
Πέθανε μπρος στην Παβία
Αχ, αν δεν είχε πεθάνει
θα τονε ζηλεύαν όλοι.
Την εποχή εκείνη το s γραφόταν και τυπωνόταν και μακρουλό, όχι πολύ διαφορετικό από το f, κι έτσι, λέει, το ferait διαβάστηκε serait, il serait encore en vie, θα ήταν ακόμα στη ζωή και τελικά, με το σπασμένο τηλέφωνο, φτιάχτηκε το εξής τετράστιχο
Hélas, La Palice est mort,
Il est mort devant Pavie ;
Un quart d’heure avant sa mort
Il était encore en vie
Πέθανε ο ντελαΠαλίς
Κοίτεται νεκρός στο χώμα
Ένα κάρτο πριν πεθάνει
ήταν ζωντανός ακόμα
Έτσι το έλεγε ο παππούς μου, αλλά δεν ξέρω αν το είχε μεταφράσει ο ίδιος ή αν το είχε βρει κάπου.
Βέβαια, υπάρχουν κι αλλες εκδοχές όπως αυτή εδώ κάτω
Πέθανε Παρασκευή, ήταν η στερνή του μέρα
Αν πέθαινε το Σαββατο, θα ζούσε παραπέρα
Αργότερα, φτιάχτηκαν πάμπολλα τετράστιχα με τέτοιες «αλήθειες του ντελα Παλίς» (εδώ έχει καμιά πενηνταριά) κι έτσι καθιερώθηκε η έκφραση «αλήθεια του ντε λα Παλίς» ή «λαπαλισάδα» να σημαίνει την ταυτολογία, την αυτονόητη αλήθεια που έχει κωμικό αποτέλεσμα όταν διατυπώνεται, ιδίως όταν διατυπώνεται με στόμφο (όπως έκαναν οι Ντιπόν και Ντιπόν στον Τεν Τεν). Συνηθιζόταν μάλιστα, στα γαλλικά, όταν κάποιος έλεγε κάτι το αυτονόητο, να συμπλήρωναν οι άλλοι «Όπως θα έλεγε ο ντε λα Παλίς».
Από την άλλη, η ιστορία του ντε λα Παλίς στέκει καλούτσικα και χωρίς τις μπερδεμένες εξηγήσεις για το f που διαβάστηκε σαν s και για τον κοντόθωρο γραφιά. Κάποιος υποστήριζε, θυμάμαι, ότι ο στίχος ήταν, εξαρχής,
Un quart d’heure avant sa mort
Il était encore en vie
με την έννοια πως ένα τέταρτο πριν πεθάνει ο ντε λα Παλίς, παρά τα τραύματά του, πολεμούσε ακόμα σαν λιοντάρι, ήταν ακόμα ολοζώντανος.
Βέβαια, όπως και να έχει το θέμα, ιστορικά είναι άδικο: ένας δοξασμένος πολεμιστής, που πολλά μέρη κατάκτησε και πολλές νίκες πέτυχε, που είχε θάνατον ηρωικό, να κερδίζει την αθανασία του ονόματός του για κάτι ελάχιστα τιμητικό, που επιπλέον ουδέποτε το έκανε -να απαθανατίζεται ως ο μέγας κοινότοπος.
Από την άλλη, αθανασία είναι αυτή. Τον ηρωικό στρατηλάτη, εξακόσια χρόνια μετά, δεν θα τον θυμόταν κανείς. Χάρη στις κωμικές κοινότοπες αλήθειες, τον συζηταμε ακόμα.
Τον Ντάνο θα σταματήσουμε να τον συζητάμε πολύ πολύ πιο γρήγορα -οι διάττοντες αστέρες των ριάλιτων δεν μένουν πολύ κάτω από το φως των προβολέων, το νοήμον κοινό αναζητά διαρκώς φρέσκο θέαμα.
Και εδώ που τα λέμε, όπως έγραψε φίλος στο Φέισμπουκ, τι είναι πιο αποκαρδιωτικό: να συνωστίζονται πενήντα άτομα για να αγοράσουν το βιβλίο «του Ντάνου» ή να δημοσιεύει καθηγητής αστροφυσικός ανοησίες για το ελληνικό DNA που καταφέρνει και κρατάει μόνο τα καλά στοιχεία από τις επιμειξίες;
