Η είδηση με άφησε εμβρόντητο. Δεν θα έπρεπε. Συμβαίνουν τόσα κάθε μέρα. Μια σχολική κατάληψη –από τις τόσες- είχε άσχημο τέλος. Αυτή τη φορά στα δικαστήρια. Δεν θα μπω στον πειρασμό να σχολιάσω τον υπερβάλλοντα ζήλο με τον οποίο ένας δικαστής τράβηξε το νόμο ως τα άκρα. Και πιστεύω την ανακοίνωση των καθηγητών του σχολείου που υπογράφουν θαρραλέα. Και κατανοώ τις αντιδράσεις στην πρώτη απόφαση του δικαστηρίου (80 ώρες κοινωνικής εργασίας) πιο πολύ γιατί δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο ποινικοποίησης ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ αγώνων. Και αντιλαμβάνομαι την αγωνία όλων να αποδεσμευτούν από μια δύσκολη κατάσταση στην οποία περιπλέκεται όποιος προσπαθεί να άρει μια λανθασμένη απόφαση του με μια εξίσου λανθασμένη. Όλοι μας έχουμε κατά καιρούς βρεθεί σε παρόμοιες συμπληγάδες. Ωστόσο, όσοι επέλεξαν τη νέα ποινή (αγορά βιβλίων για τη σχολική βιβλιοθήκη) δεν το σκέφτηκαν καλά. (Παρεμπιπτόντως, δεν γνώριζα ότι ο νόμος προβλέπει μια τέτοιου είδους ποινή).
Δεν το σκέφτηκαν καλά όσοι –και εκπαιδευτικοί- ανακουφίστηκαν με την απόφαση αυτή. Μετέτρεψαν μια ενέργεια ενδυνάμωσης μιας βασικής υποδομής του σχολείου σε ποινή. Μετέτρεψαν το βιβλίο και την ανάγνωση, άρα τη γνώση σε ποινή. Παλιότερα μου είχαν πει για ένα σχολείο που τιμωρούσε τους ατίθασους μαθητές όχι απλώς με αποβολή από την τάξη, αλλά με «κράτηση» τους για τη συγκεκριμένη διδακτική ώρα στη βιβλιοθήκη. Δεν ήταν τιμωρία. Το παιδί εκεί ήταν πιο ασφαλές, απέφευγε τις δύσκολες καιρικές συνθήκες του έξω χώρου, ε ίσως να έριχνε και μια ματιά σε ένα βιβλίο. Ήταν όμως ποινή. Μπορεί να μη γίνεται άμεσα αντιληπτό, αλλά όταν εκπαιδευτικοί και δικαστές επιβάλλουν τέτοιες ποινές μας βοηθούν να ερμηνεύσουμε αβίαστα την αντίληψη της κοινωνίας μας για το βιβλίο. Ώστε, λοιπόν, δεν είναι το εργαλείο που μορφώνοντας τους ανθρώπους, ιδιαίτερα τους νέους, κάνει τη ζωή μας καλύτερη, πλουσιότερη, βαφτίζει τις πράξεις μας στη συνείδηση; Δεν είναι το πολιτιστικό προϊόν που είναι απαραίτητο για τη μόρφωση και τη γνώση που ενδυναμώνουν τη κοινωνική συνείδηση και την ανάγκη συμμετοχής, δηλαδή τη δημοκρατία; Απεναντίας, είναι μια ποινή, μια τιμωρία, ένα βάσανο που αξίζει στους παραβάτες.
Με την ποινή αυτή δεν επετεύχθη, εκτός των άλλων, ούτε και κάποιος παραδειγματισμός, ούτε καν ο ελαφρότερος πιθανός εξαναγκασμός σε δεύτερες ωριμότερες σκέψεις για τους ατίθασους μαθητές. Λίγη φαντασία δεν βλάπτει. Αν ήθελαν -σώνει και καλά- να τους τιμωρήσουν ας τους επέβαλαν στέρηση κινητού για 80 ώρες. Αυτό κι αν θα ήταν μαρτύριο…
Ας δούμε δυο –αντίθετες- σκηνές από το μέλλον. Η πρώτη: Κάποιος πολιτειακός ή εκπαιδευτικός παράγοντας επισκέπτεται ένα σχολείο και ενημερώνεται από τον διευθυντή για τις υποδομές και δράσεις του σχολείου. Ωραία, παρατηρεί, έχετε εργαστήρια, αίθουσα ενόργανης, αίθουσα εκδηλώσεων. Βιβλιοθήκη έχετε; Ο διευθυντής αμήχανος ομολογεί πως δεν υπάρχει βιβλιοθήκη στο σχολείο. ΜΠΡΑΒΟ! ΜΠΡΑΒΟ, κύριε διευθυντά. Αυτό σημαίνει πως έχετε ένα εξαιρετικό υλικό μαθητών. Είστε τυχερός. Μπορείτε να κάνετε πολύ καλή δουλειά. Η δεύτερη: Ο παράγοντας επισκέπτεται άλλο σχολείο της περιοχής και ενημερώνεται για τα ίδια. Βιβλιοθήκη έχετε; Ο διευθυντής απαντά με ενθουσιασμό πως στο σχολείο υπάρχει αίθουσα βιβλιοθήκης και αναγνωστήριο με 3000 τίτλους. Χμμ, κατάλαβα με πόσα και τι κουμάσια έχετε να κάνετε, κύριε διευθυντά. Θαυμάζω το κουράγιο σας.
Η ουσία όμως είναι αλλού: Διαβάζω στην ανακοίνωση του Συλλόγου Γονέων του σχολείου των παραβατών, πως στη συνέλευση για τη συζήτηση του θέματος ήταν παρόντες 75 γονείς 72 παιδιών από τους 334 συνολικά. Που ήταν οι υπόλοιποι; Δεν ήταν και δικό τους πρόβλημα; Τότε γιατί θα έπρεπε οι 330 μαθητές να είναι παρόντες όταν οι 5 αποφάσισαν κατάληψη; Αλλά τη δημοκρατία, τη συνευθύνη, τη συμμετοχή, την ομαδικότητα, την αλληλεγγύη δεν θα τη βρούμε σε κανένα πρόγραμμα σπουδών. Σκόρπιες αναφορές σε μερικά βιβλία για ξεκάρφωμα, κάποιες ηρωικές προσπάθειες εκπαιδευτικών να σώσουν ότι σώζεται. Κατά τα λοιπά η εικόνα της κοινωνίας μεταφέρεται αυτούσια στα σχολεία και τώρα λύνουμε το πρόβλημα -για άλλη μια φορά- με τον πιο αδιέξοδο τρόπο. Τιμωρούμε τους 5 παραβάτες και αθωώνουμε τους 300 απόντες.
Γράφει ο Μανόλης Παπουτσάκης
