Κάνει διαλέξεις σε όλη την Ελλάδα και έχει αποκτήσει ένα φανατικό κοινό αφού, κατά γενική ομολογία ο λόγος του είναι επιστημονικός μεν, απαλλαγμένος από ξύλινες και δυσνόητες έννοιες δε.

Συνέντευξη στην Νάντυ Παπαμήτσου

Απλός και κατανοητός και άκρως επικοινωνιακός και αγαπητός, ο ομότιμος καθ. Αστροφυσικής του Παν/μιου Αθηνών κ. Μάνος Δανέζης έφερε την επιστήμη της Αστροφυσικής στην καθημερινότητά μας με τον δικό του «μαγικό» τρόπο

Ο Μάνος Δανέζης γεννήθηκε το 1949 στον Πειραιά.

Είναι ομότιμος καθηγητής Αστροφυσικής του Παν/μιου Αθηνών Αθηνών και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους μελετητές της Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών.

Είναι μέλος της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης (I.A.U), της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας (ΕΛ.ΑΣ.ΕΤ.), της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (Ε.Ε.Φ.) και της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας (Ε.Μ.Ε.).

Έχει δημοσιεύσει πάνω από 200 πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες σε διεθνή αστρονομικά περιοδικά και πρακτικά διεθνών συνεδρίων, εκατοντάδες άρθρα στον ελληνικό ημερήσιο τύπο, καθώς και 25 βιβλία σχετικά με την Αστροφυσική και την Ιστορία και Φιλοσοφία των Επιστημών.

Έχει παραχωρήσει περισσότερες από 90 συνεντεύξεις σε μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα και τον ημερήσιο και περιοδικό τύπο και ηλεκτρονικά μέσα.

Υπήρξε σεναριογράφος, παρουσιαστής και επιστημονικός επιμελητής 151 επιστημονικών ντοκυμαντέρ κατανεμημένων σε 7 τηλεοπτικές σειρές. Μεταξύ αυτών, η σειρά «Το Σύμπαν που Αγάπησα» στην ΕΤ3 η οποία ολοκλήρωσε 110 ημίωρα επεισόδια στην οποία -μαζί με τον Δρ Ε. Θεοδοσίου- υπήρξε συγγραφέας παρουσιαστής και επιστημονικός υπεύθυνος. Οι τηλεοπτικές αυτές εκπομπές αποτελούν το εκπαιδευτικό υλικό των Πανεπιστημιακών Μαθημάτων «Εισαγωγή στην Aστροφυσική» και «Ιστορία και Φιλοσοφία των Φυσικών Επιστημών (ΙΦΦΕ Ι και ΙΦΦΕ ΙΙ) και η σειρά «Έτσι βλέπω τον κόσμο»  η οποία ολοκλήρωσε 16 ημίωρα επεισόδια » στην ΕΤ3 το 2012.

Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε στα πλαίσια της διαδικτυακής ραδιοφωνικής μου εκπομπής «Στου καιρού το διάβα» που μεταδίδεται κάθε Δευτερα στις 10 το βραδυ στον albedo14

-Διάβαζα κ. Δανέζη πριν μιλήσουμε απόψε ζωντανά για το υπέροχο παράδειγμα που δίνετε στις ομιλίες σας για τα «ερωτευμένα» φωτόνια θέλοντας να μας υπενθυμίζετε συνέχεια πως η Γνώση είναι μέσα μας.

Τι είναι αυτό που μας εμποδίζει να την βρούμε, να την γνωρίσουμε και να την βιώσουμε; Είναι η αδυναμία των αισθήσεών μας να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε το Σύμπαν, την Αλήθεια και τη Γνώση;

-Υπάρχουν οι νόμοι του Σύμπαντος. Οι νόμοι του Σύμπαντος εκδηλώνονται μέσα σε αυτό που λέω εγώ Συμπαντικό Χώρο με έναν τρόπο που δεν είναι εμφανής στις ανθρώπινες αισθήσεις. Τι συμβαίνει; Αυτό που ονομάζουμε ‘άνθρωπο’ δεν είναι τίποτα άλλο παρά κάτι αντίστοιχο ενός βιο-υπολογιστή. Η αλήθεια του Σύμπαντος μέσα από κάποιες μορφές και σχήματα, τα οποί πρωτογενώς δεν αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας, περνάνε μέσα από αυτόν το βιο-υπολογιστή και αυτός  ανθρώπινος βιο-υπολογιστής δημιουργεί ψεύτικες εικόνες τις οποίες εμεις ονομάζουμε πραγματικότητα. Ό,τι βλέπουμε γύρω μας, ό,τι υλικό, αντιληπτό μέσω των αισθήσεών μας είναι ψεύτικο. Αυτό το ξέρουμε προ αμνημονεύτων χρόνων. Και θα σας πω κάτι πολύ απλό: Μαθαίνουν όλα τα παιδιά από το γυμνάσιο μέχρι και το πρώτο έτος στο πανεπιστήμιο ότι εκεί έξω στο σύμπαν υπάρχει ένας ωκεανός κοχλάζουσας ενέργειας. Δεν υπάρχουν εκεί έξω στο σύμπαν, ούτε μορφές, ούτε σχήματα… εκεί έξω στο σύμπαν δεν υπάρχουν ήχοι, δεν υπάρχουν χρώματα, γεύσεις, υπάρχει ένας ωκεανός Ενέργειας. Τι συμβαίνει τώρα… αν κομμάτια αυτής της ενέργειας πέσουν πάνω στο μάτι μας, με κάτι καλώδια που τα λέμε νευρώνες, πάνε σε ένα συγκεκριμένο σημείο του εγκεφάλου μας και αυτή η ενέργεια μετατρέπεται σε όλα αυτά τα γεγονότα που εμεις λέμε ορατά φαινόμενα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ήχους. Υπάρχουν συμφωνικές ορχήστρες εκεί έξω; Υπάρχουν νότες; Όχι. Με την ίδια διαδικασία, κομμάτι αυτής της κοχλάζουσας ενέργειας, χτυπάει το τύμπανο του αυτιού μας και μέσω νευρώνων μεταφέρονται σε ένα άλλο σημείο του εγκεφάλου με αποτέλεσμα εμείς να μιλάμε για άκουσμα.

-Υπάρχουν μαγευτικοί ήχοι όμως κ.Δανέζη, όπως και πολύ άσχημοι ήχοι.

-Βεβαίως, αλλά όλα αυτά είναι μέσα στον εγκεφαλό μας, δεν είναι εκεί έξω στο σύμπαν. Άρα καταλαβαίνεις ότι οτιδήποτε λέμε πραγματικότητα τι είναι; Αποτέλεσμα της αίσθησης της όρασης, της ακοής, της αφής, της γεύσης, των αισθήσεων. Δεν υπάρχουν αυτά τα γεγονότα στο σύμπαν. Υπάρχουν άλλα πολύ σπουδαία που μελετάει η επιστήμη αλλά που δεν είναι αισθητά. Η πραγματικότητα είναι μια ψευδαίσθηση του εγκεφάλου μας.

- Δύσκολο να το κατανοήσουμε όμως…

- θα σας δώσω ένα άλλο παράδειγμα για να το καταλάβετε και εσύ και οι ακροατές σου. Δίνω εγώ μια συνέντευξη σε ένα τηλεοπτικό κανάλι στην Κρήτη. Τι συμβαίνει; Το σήμα που λέμε, φεύγει από τις κεραίες και διανύει μια απόσταση μέχρι την Αλξανδρούπολη για παράδειγμα όπου ένας ακροατής που βρίσκεται εκεί με βλέπει από μια τηλεόραση ή έναν υπολογιστή. Δε μου λες… στη διαδρομή από την Κρήτη στην Αλεξανδρούπολη άμα κοιτάμε τον αέρα, τον ουρανό, βλέπουμε τον Δανέζη να δίνει συνέντευξη;

- Όχι βέβαια.

-Δεν βλέπουμε τίποτα. Πρέπει το σήμα να μπει μέσα ένα ειδικό μηχάνημα το οποίο θα συντονίσω για να μπορέσω να δω τον Δανέζη που εκείνη τη στιγμή δίνει συνέντευξη. Και βέβαια αυτό που βλέπω δεν είναι ο Δανέζης, αλλά μια εικόνα του Δανέζη. Αυτό που σου περιγράφω τώρα με το παράδειγμα, συμβαίνει και στο σύμπαν. Υπάρχουν γεγονότα του αόρατου σύμπαντος και αυτά πρέπει να έρθουν στον ανθρώπινο βιο-υπολογιστή για να μπορέσει ο άνθρωπος να τα αντιληφθεί. Όλα αυτά που σας λέω, επειδή χρησιμοποιώ μια ορολογία που θα μπορέσει να καταλάβει ο κάθε συμπολίτης μου, δεν σημαίνει ότι λέω κάτι παραφυσικό ή κάτι περίεργο και ανεξήγητο. Τα έχει πει εδώ και πολλά πολλά χρόνια η γενική και ειδική θεωρία της σχετικότητας, αστροφυσικοί και νευροεπιστήμονες… δεν λέω κάτι καινούργιο…

Το ξέρεις ότι έχουμε αποδείξει πειραματικά ότι σε ένα τοίχο που έχουμε μπροστά μας το 99,9999% είναι κενός χώρος; Και ρωτώ: Γιατί δεν βλέπουμε τις τρύπες; Η απάντηση είναι επιστημονικότατη, τη γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες. Το θέμα είναι πως αν ένα παιδί κάνει αυτή την ερώτηση σε έναν δάσκαλο, εκείνος δεν θα ξέρει να του απαντήσει, γιατί εγώ δεν του έμαθα κάτι τόσο απλό. Και φαίνεται, επειδή δεν έχει μάθει ο δάσκαλος και ο κάθε άνθρωπος απλούς νόμους της φυσικής στα σχολεία, ότι η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι «μεταφυσική» ή ανεξήγητη…

- Αφού όπως λέει η επιστήμη δεν υπάρχει ύλη και ότι τα πάντα γύρω μας και εμείς οι ίδιοι, είμαστε συμπύκνωμα ενέργειας, γιατί δεν μπορεί ένας άνθρωπος να περάσει μέσα από έναν τοίχο, αφού και οι δύο είμαστε ενέργεια;

- Γιατί εκεί πρέπει να μάθουμε μερικά πραγματάκια… πως αυτά τα σωματίδια του τοίχου έχουν απωστικές δυνάμεις που απωθούν τα δικά μου σωματίδια… και εδώ θα φέρω ένα άλλο παράδειγμα.

Βάζω ένα μαχαίρι και τρυπάω ένα κομμάτι βούτυρο. Αυτό το μαχαίρι τι κάνει; Πάει και τρυπάει τα άτομα, τον πυρήνα; Τι κάνει; Διάσπαση του πυρήνα του ατόμου και κάνει έκρηξη; Όχι βέβαια… Θα πρέπει να μας μάθουν στο σχολείο μας ότι αυτά τα σωματίδια του μαχαιριού γύρω τους έχουν ένα απωστικό πεδίο, απωστικές δυνάμεις. Και το βούτυρο έχει απωστικές δυνάμεις. Τι συμβαίνει λοιπόν… οι απωστικές δυνάμεις του σίδερου για παράδειγμα είναι πιο μεγάλες από του βούτυρου. Όταν το μαχαίρι μπαίνει στο βούτυρο, δεν το τρυπάει, το απωθεί… απλές γνώσεις της φυσικής που θα έπρεπε να ξέρουμε από το δημοτικό αλλά κανένας δεν μας τις λέει…

Αυτά τα πράγματα σε άλλα μέρη του κόσμου τα παιδιά τα ξέρουν από πολύ μικρά. Γιατί δεν μπορούμε να τα μάθουμε στα ελληνόπουλα; Ξέρεις εδώ στο σχολείο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο το δυτικό πολιτισμό, παίρνουμε πτυχία για να βρούμε δουλειά και όχι για να αποκτήσουμε γνώσεις. Και όχι για να λύσουμε προβλήματα σε κάποια ανθρώπινα «γιατί» που δημιουργούνται. Εδώ στην Ελλάδα το σχολείο δεν δημιουργεί «γιατί» που να απαντάει.

- Η σύχρονη φυσική λες και διδάσκεις, λέει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι απομονωμένοι. Η μοναξιά δηλαδή είναι μια ψευδαίσθηση; Γιατί σε άλλη σου συνέντευξη έχεις μιλήσει για την μοναξιά του ερευνητή…

- Τι συμβαίνει… λέω ότι αν έχω δύο ανθρώπους ότι το κενό τους χωρίζει. Ξέρουμε πλέον ότι, από τη Φυσική του Κενού, ότι δεν υπάρχει κενό. Κενό είναι κάτι που δεν βλέπω. Και για να το καταλάβουν τα παιδιά του δημοτικού, τους λέω το εξής:  Στα περισσότερα σπίτια μας έχουμε γρίλιες. Από κάθε γρίλια περνάει και μια ακτίνα φωτός. Αν κοιτάξουμε την ακτίνα φωτός θα δούμε σωματίδια μέσα. Πραγματάκια να αιωρούνται μέσα στο φως. Αν δούμε με μικροσκόπιο θα δούμε και άλλα πράγματα, υπάρχει η ενέργεια που φεύγει από το σώμα μας… τι; Δεν υπάρχουν αυτά; Υπάρχουν άπειρα πράγματα που βρίσκονται και κολυμπάνε μέσα στο κενό. Αυτό το κενό λοιπόν είναι το πιο γεμάτο πράγμα, με τους νόμους της κλασσικής φυσικής. Σήμερα όμως η σύγχρονη φυσική, η κβαντική φυσική, όλες οι επιστήμες που δεν είναι διδάξιμες στο σχολείο μου λένε ότι  και άλλα πράγματα περιέχει το κενό πειραματικά αποδεδειγμένα. Άρα λοιπόν το Σύμπαν, η σύγχρονη επιστημονική γνώση, το βλέπει σαν μια Ενότητα. Σαν ένα αδιάσπαστο Όλον. Αυτό το αδιάσπαστο Όλον που κάποτε βαφτίζαμε κενό ή τίποτα, είναι το πιο γεμάτο πράγμα μέσα στο Σύμπαν. Από αυτό λοιπόν το Όλον οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται μόνο περιοχές που η πυκνότητα του υλικού τους είναι μεγάλη. Και αυτά που είναι πιο μικρά από ένα συγκεκριμένο «μέγεθος» και όριο δεν τα βλέπουμε. Αυτό είναι όλο. Νομίζουμε ότι υπάρχει κενό που μας χωρίζει, εάν ξέραμε Φυσική, με πειράματα και όχι με θεωρίες, θα κατανοούσαμε ότι αυτό που δε βλέπουμε είναι το πιο γεμάτο πράγμα που μας ενώνει. Η συγχρονη νέα Φυσική πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι η καθημερινότητά μας.

- Αυτό ήταν και το επόμενο ερώτημά μου. Πώς μπορεί ένας σύγχρονος, απλός άνθρωπος όλα αυτά τα πορίσματα της σύγχρονης νέας φυσικής να τα περάσει στην καθημερινότητά του; Γιατί στην ουσία του τεκμηριώνεις κάτι βαθιά φιλοσοφικό. Ότι δηλαδή δεν υπάρχει Εγώ αλλά μόνο Εμείς…

- Κοίτα… εμείς οι άνθρωποι για παράδειγμα λέμε: Εμείς και τα δέντρα… θεωρούμε ότι τα δέντρα και εμείς είναι άλλα πράγματα, ότι είμαστε κάτι ξεχωριστό, ότι δεν υπάρχει συνέχεια… Καταστρέφω το δάσος στο βουνό, τι γίνεται; Πλημμυρίζω στην επόμενη νεροποντή και πνίγονται άνθρωποι. Τι συμβαίνει εδώ; Δεν μπορώ να καταλαβω αυτή την ενότητα, την ολικότητα, ας μου επιτραπεί ο όρος. Οι άνθρωποι δεν την καταλαβαίνουν γιατί δεν την έχουν διδαχθεί. Και λέω: Είναι δυνατόν να κόψω το χέρι ενός ανθρώπου και να μην πάθει τίποτα το υπόλοιπο σώμα του; Είναι δυνατό να τρυπήσω την καρδιά του και το υπόλοιπο σωμα του να λειτουργεί κανονικά; Όλα συνδέονται με κάποιους νόμους μέσα στο Σύμπαν. Όχι φιλοσοφικούς ή θεολογικούς ή μεταφυσικούς. Καθαρά επιστημονικούς. Κάνουμε πράγματα ενάντια στη φύση, λέμε η φύση μας εκδικείται. Όχι! Είναι αποτέλεσμα της Ολικότητας. Αν καταλαβαίναμε ότι όλα είναι ΕΝΑ, θα καταλαβαίναμε ότι κάνοντας κακό στο δίπλα μας, σε λίγο καιρό θα υποστούμε το ίδιο κακό. Να καταλάβει λοιπόν ο άνθρωπος ότι όταν όλα είναι ΕΝΑ, όλα συνδέονται μεταξύ τους. Όπου κάνεις κάτι στο «μέρος» σε λίγο θα έρθει και στο «Όλον». ‘Όταν γύρω μου όλοι πεινάνε πάρα πολύ, κάποια στιγμή θα φάνε και μένα τον ίδιον. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι οι φυσικοί νόμοι έρχονται και δένουν με την καθημερινότητά μας. Και όταν μας συμβεί κάτι μας φταίει ο δήμαρχος, ο Θεός, ο Αλλάχ και δεν έχουμε καταλάβει ότι αυτό που φταίει είναι η μη αντίληψη μας για την ενότητα των πάντων, αυτής της ενότητας που η επιστήμη με πειράματα πλέον έχει αποδείξει περίτρανα.