Δημοσιεύτηκε
Το κείμενο που ακολουθεί δε θα ήθελα να θεωρηθεί ασέβεια στη μνήμη του μεγάλου ανθρώπου, που έφυγε από τη ζωή πριν από μισόν αιώνα και τον οποίο δίκαια τιμάμε και στην Αίγινα και στο Πανελλήνιο. Ούτε αποτελεί επιχειρηματολογία στη λογική του «Δικηγόρου του Διαβόλου», που συνηθίζεται στην Καθολική Εκκλησία, όταν πρόκειται να ληφθεί απόφαση για την «αγιοποίηση» κάποιου. Δεν έχει παρόμοια ανάγκη ο Νίκος Καζαντζάκης.
Αντίθετα νομίζω πως θα ολοκλήρωνε την εικόνα του η αναδρομή στα όσα έγραψαν κατά καιρούς εναντίον του πολλοί.
Από τους εθνικόφρονες κάθε συνομοταξίας κατηγορήθηκε ως ανθέλλην και προδότης. Τον Ιανουάριο του 1928, γυρνώντας από ένα ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση, πραγματοποίησε ομιλία στην Αθήνα με θέμα την Σοβιετική Ένωση, εξυμνώντας το Σοβιετικό μοντέλο. Η ομιλία του αυτή προκάλεσε μεγάλον ενθουσιασμό στο κοινό, που εξελίχθηκε σε ανοιχτή διαδήλωση, με αποτέλεσμα να επέμβει η αστυνομία και να συλλάβουν τον Καζαντζάκη και τον Δημήτρη Γληνό, που παραπέμφθηκαν σε δίκη, η οποία όμως τελικά δεν έγινε.
Όταν ο Καζαντζάκης προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας, το 1952, τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και το πνευματικό κατεστημένο αντιδράσαν με λύσσα, για να ματαιωθεί η βράβευσή του. Ο πρεσβευτής της Ελλάδας στη Στοκχόλμη Ανδρουλής εκτελώντας κυβερνητικές εντολές επισκέφθηκε όλα τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας εξορκίζοντάς τους να μη δώσουν το βραβείο σε κομμουνιστή και άθρησκο! Ο γνωστός Σπυρομελάς, υμνητής του Χίτλερ επί Κατοχής, από τις στήλες της Καθημερινής (ευτυχώς υπάρχουν τα κείμενα) και ένθερμος εθνικόφρων κατά τον Εμφύλιο πόλεμο, πήγε επίσης για τον ίδιο σκοπό στη Σουηδία. Ακόμα και η Φρειδερίκη έστειλε γράμμα στο βασιλιά της Σουηδίας για να συμβουλεύσει τους ακαδημαϊκούς της επιτροπής Νόμπελ να μη βραβεύσουν τον Καζαντζάκη γιατί αυτό θα δυσαρεστούσε τους ...Άγγλους! Τελικά το βραβείο δόθηκε στον Ισπανό ποιητή Χιμένεθ.
Από το ιερατείο κατηγορήθηκε ως αντίχριστος, βλάσφημος και αιρετικός.
Ενώ ο Καζαντζάκης είχε επιστρέψει στην Αντίμπ, στην Eλλάδα, η Ορθόδοξη Εκκλησία προχώρησε στη δίωξη του κατηγορώντας τον για ιερόσυλο, γιατί σε κάποιο σημείο του Καπετάν Μιχάλη, βάζει κάποιον ήρωά του μυθιστορήματος να κατηχεί στη χριστιανική θρησκεία μια τουρκοπούλα ερωμένη του, την ώρα που έκαναν έρωτα! Χαρακτηριστικό της επιμέλειας των κληρικών που συνέταξαν το κατηγορητήριο είναι πως τον τίτλο του επίμαχου βιβλίου το αναγράψαν «Καπετάν Μιχάλης Μαυρίδης» ενώνοντας τον τίτλο με το όνομα του εκδοτικού οίκου!
Επίσης τον κατηγόρησαν για τον «Τελευταίο πειρασμό» το 1953, προφανώς χωρίς να το διαβάσουν, αφού το βιβλίο κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1956!
Ο ίδιος ο Καζαντζάκης, απαντώντας στις απειλές της εκκλησίας για αφορισμό του, έγραψε σε επιστολή του: «Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι πατέρες, σας δίνω κι εγώ μια ευχή: σας εύχομαι να ‘ναι η συνείδηση σας τόσο καθαρή, όσο είναι η δική μου και να ‘στε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ».
Τελικά η Εκκλησία της Ελλάδος δεν τόλμησε να προχωρήσει στον αφορισμό του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς ήταν αντίθετος σε κάτι τέτοιο ο οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας.
Ο Τελευταίος Πειρασμός πάντως περιλήφθηκε στον Index Librorum Prohibitorum τον Κατάλογο των Απαγορευμένων Βιβλίων του Βατικανού, που σήμερα έχει πια καταργηθεί. Ο Καζαντζάκης απέστειλε τότε τηλεγράφημα στην Επιτροπή του Index με τη φράση του χριστιανού απολογητή Τερτυλλιανού: «Ad tuum, Domine, tribunal apello», δηλαδή «στο Δικαστήριό σου, Κύριε, κάνω έφεση».
Την ίδια μέρα που κηδεύτηκε ο Καζαντζάκης στην Κρήτη ο διαβόητος αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Καντιώτης (αυτός που όταν έγινε μητροπολίτης Φλώρινας γκρέμισε όλες τις ορθόδοξες χριστιανικές εκκλησίες που είχαν χτίσει «εξαρχικοί»), έγραφε στο ορθόδοξο χριστιανικό περιοδικό της Κοζάνης «Σπίθα»
«Σήμερα ήταν μια σκοτεινή μέρα του Ελληνικού Έθνους. Ο γλυκύτατος Χριστός ξανασταυρώθηκε από τους αισχρούς αντιπροσώπους της λογοτεχνίας και του κράτους. Ρεζίλια των σκυλιών γίναμε. Η συντέλεια των αιώνων έφτασε! Η πέννα του βρωμερού αντίχριστου ξέσχισε το στήθος του Κυρίου. Βόθρος ρέει από τους ακάθαρτους ποταμούς στις σελίδες του ανήθικου. Σήμερα η Ελλάς κηδεύει με δημόσιον δαπάνη ποιον, τον υβριστή της εκκλησίας μας και ο Υπουργός παιδείας και ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κρατώντας με ασέβεια τα διεστραμμένα βιβλία του βλάσφημου αντί του Ευαγγελίου, παίνεψαν τον αισχρό νεκρό. Φρίκη, φρίκη, ούτε ο υπόνομος των Αθηνών δεν θα ανέδιδε τέτοια δυσωδία. Έφτασε η Δευτέρα παρουσία! Θλίψη, θλίψη και το θλιβερότερο ο Μητροπολίτης Ευγένιος, παρόλο που ειδοποιήθηκε αυστηρά από την Ιεραρχία άφησε το βλάστημο να μπει μέσα σε Χριστιανική εκκλησία και παραστεί στην κηδεία του! Εύγε 'Aγιε της Κρήτης Μητροπολίτη Ευγένιε! Η εκκλησία της Κρήτης έδωσε εξετάσεις σήμερα και μηδενίστηκε στη συνείδηση της Ορθοδοξίας! Ντροπή σας, ντροπή σας χυδαιολόγοι της πίστης μας. Να πάτε στις Χάβρες, να πάτε στα τζαμιά αλλά να μην πατήσετε τα πόδια σας σε ιερό ναό της εκκλησίας μας πρυτάνεις των Πανεπιστημίων, λογοτέχνες και πολιτικοί. Αν ζούσαν σήμερα οι τρεις Ιεράρχες θα σας είχαν αφορέσει όλους σας!».
Από την πρώτη γυναίκα του Γαλάτεια Καζαντζάκη και την αδελφή της Έλλη Αλεξίου – σεβαστές και τιμημένες δέσποινες της λογοτεχνίας μας κατά τα λοιπά, αλλά μεροληπτικές και άδικες στη συγκεκριμένη περίπτωση – κατηγορήθηκε σαν εγωπαθής και τυραννικός σύζυγος,
Ακόμα από κάποιους ομότεχνούς του, πολλοί από τους οποίους ανήκουν στην κατηγορία των συγγραφέων του ενός βιβλίου, κατηγορήθηκε σαν μέτριος συγγραφέας, εγκεφαλικός, ψυχρός και ρητορικός.
Τέλος από πολιτικούς διαφόρων αποχρώσεων, αλλά και από κόμματα, κατηγορήθηκε ως καριερίστας και σοσιαλθολούρας.
O Καζαντζάκης όμως βρισκεται πέρα και πάνω από όλα αυτά. Είναι αυτός που είναι: ο ασυμβίβαστος, ο ιδιότυπος, ο άνθρωπος που δεν έμπαινε σε καλούπια και σε κανόνες.
Βίντεο: Η κηδεία του Νίκου Καζαντζάκη, 5/11/1957
