Παγκόσμια ημέρα νερού σήμερα και στο 2018 και αυτό που ΟΗΕ έχει κατοχυρώσει ως παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα έχει γίνει αντικείμενο εκβιασμού, ελέγχου, αντιπαράθεσης, ιδιωτικοποίησης, μεγάλης κερδοφορίας ενώ άμεσα ή έμμεσα ακόμη και αιτία πολεμικών συρράξεων.

Μπορεί να είναι εντελώς κοινότοπο να θυμίσει κανείς ότι ο άνθρωπος χωρίς νερό δεν μπορεί να ζήσει παρά μόνο μερικές ημέρες, όμως, δυστυχώς, παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο. Με βάση στοιχεία της UNESCO, από το 2015, κάθε ώρα τουλάχιστον 240 μωρά πεθαίνουν από έλλειψη πόσιμου νερού. Κάθε χρόνο 1,5 εκατομμύριο παιδιά πεθαίνουν από χολέρα και τυφοειδή πυρετό και συνολικά, ακόμη και σήμερα, που τόσα πολεμικά μέτωπα είναι ανοιχτά, ο αριθμός των ανθρώπων που πεθαίνουν εξαιτίας της έλλειψης πόσιμου νερού παραμένει σημαντικά μεγαλύτερος από αυτόν των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους σε πολεμικές συρράξεις.

Πίσω από τα τρομακτικά, πραγματικά, αυτά στοιχεία δεν κρύβονται φυσικές καταστροφές (οι οποίες προφανώς υπάρχουν αλλά δεν φέρουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για το τεράστιο πρόβλημα) αλλά η ανθρώπινη παρέμβαση, ή μάλλον για την ακρίβεια ο βιασμός της φύσης με κάθε δυνατό τρόπο (φαινόμενο του θερμοκηπίου, καταστροφή του περιβάλλοντος, μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα κλπ.) στο βωμό του μεγαλύτερου κέρδους. Σε αυτά προστίθενται και οι αλλεπάλληλες απόπειρες μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών να ιδιωτικοποιήσουν το νερό και τα δίκτυα ύδρευσης οι οποίες όπου έχουν γίνει έχουν στεφθεί με αποτυχία όσον αφορά την κάλυψη των αναγκών των απλών πολιτών για καθαρό πόσιμο νερό με παράλληλη εκτόξευση στα ύψη της τιμής του (Φιλιππίνες, Μανίλα) και σειρά σοβαρών προβλημάτων στις υποδομές οι οποίες προκάλεσαν από καταστροφές, όπως στην περίπτωση της Αργεντινής όπου πλημμύριζαν ολόκληρες συνοικίες, μέχρι θανατηφόρες ασθένειες όπως χολέρα πχ σε Ν. Αφρική και Τανζανία.

H επιθετικότητα των πολυεθνικών έχει πυροδοτήσει ένα διαρκώς κλιμακούμενο κίνημα κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού το οποίο φέρνει αποτελέσματα. Το χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα είναι η  Βολιβία το 2000 όταν τελικά η Bechtel απέσυρε το ενδιαφέρον της για ιδιωτικοποίηση.  Είναι όμως γεγονός ότι  ενώ το 2001  οι 5 μεγάλες πολυεθνικές Veolia, Suez, Agbar, RWE και Saur κατείχαν το 71% της παγκόσμιας αγοράς νερού, μετά από περίπου δέκα χρόνια κατείχαν μόνο το 34% της αγοράς λόγω λαϊκών κινητοποιήσεων και αντιδράσεων. Το 90% των 400 μεγαλύτερων πόλεων στον πλανήτη εξακολουθεί να έχει δημόσιο δίκτυο ύδρευσης.

Όλα αυτά δεν πτοούν φυσικά ούτε τους πολυεθνικούς γίγαντες ούτε τους οργανισμούς, που ουσιαστικά, τους εκπροσωπούν, όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα που εδώ και αρκετά χρόνια πριμοδοτούν με χρηματοδοτήσεις στο όνομα της «βελτίωσης της παροχής και της ποιότητας νερού» αν όχι τις άμεσες ιδιωτικοποιήσεις υδροδοτικών δικτύων και πηγών, τις έμμεσες δια της μορφής της σύμπραξης του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα – ΣΔΙΤ.  Το 34% ποσοστό αποτυχίας της Παγκόσμιας Τράπεζας σε όλες τις ιδιωτικές συμβάσεις ύδρευσης και αποχέτευσης μεταξύ 2000 και 2010 υπερβαίνει κατά πολύ τα μονοψήφια ποσοστά αποτυχίας της στους κλάδους των τηλεπικοινωνιών, της ενέργειας και των μεταφορών. Παρόλα αυτά, η Διεθνής Χρηματοδοτική Εταιρεία (IFC) της Παγκόσμιας Τράπεζας,  η μεγαλύτερη πηγή χρηματοδότησης του πλανήτη για την ιδιωτικοποίηση των υδάτων, συνεχίζει να παρέχει δάνεια και χρηματοδότηση σε χώρες του Τρίτου Κόσμου για τις ιδιωτικές εταιρείες διαχείρισης νερού να αναλάβουν τα δημοτικά, περιφερειακά και εθνικά δικαιώματα για τα ύδατα.

Η οργάνωση Corporate Accountability International, η οποία δραστηριοποιείται στο επίπεδο της ενημέρωσης και της κινητοποίησης ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού έχει, πολλάκις, αναδείξει τον καταστροφικό ρόλο των μεγάλων πολυεθνικών στον τομέα του νερού, όπως η Nestlé, η Veolia, η Suez, κ.ο.κ.. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η πρώτη η οποία κέρδισε την αγορά των πιο πλουσίων κατοίκων της Λαχόρης στο Πακιστάν με το εμφιαλωμένο της νερό «Pure Life» και το τίμημα για τους μη προνομιούχους πολίτες ήταν ότι δεν είχαν ούτε οι ίδιοι νερό να πιουν  καθώς λόγω της υπεράντλησης στέρεψαν οι υπόγειες πηγές στις αγροτικές περιοχές του Bhati Dilwan από όπου συλλεγόταν το νερό, με αποτέλεσμα είτε να υποφέρουν από έλλειψη νερού, είτε να καταναλώνουν μη πόσιμο νερό με συνέπεια εκατοντάδες ασθένειες, αφού δεν μπορούσαν ν’ αγοράσουν το εμφιαλωμένο. Το ίδιο ακριβώς συνέβη με την Nestlé στην Νιγηρία.

Ενώ, όπως αποκάλυψε η οργάνωση ερευνών και αποκάλυψης σκανδάλων πολυεθνικών εταιρειών Corporate Watch, μέσα από μια σειρά από παραδείγματα, η Nestlé, προκειμένου να διασφαλίσει τα ετήσια κέρδη της μόνο από το εμφιαλωμένο νερό που κυμαίνονται στα 35 δισεκατομμύρια δολάρια, έχει προβεί σε ανυπολόγιστες καταστροφές του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Η εταιρεία κατέχει επίσης περίπου 50 πηγές πόσιμου νερού στις ΗΠΑ, ελέγχοντας, ουσιαστικά το 1/3 της εγχώριας αγοράς εμφιαλωμένου νερού. Σε αυτά αξίζει να υπενθυμιστεί ότι σύμφωνα με έρευνα του BBC, η Nestlé εμπλέκεται σε δίκτυο πώλησης παιδιών από την Μπουρκίνα Φάσο, το Μάλι και το Τόγκο ως σκλάβων για τις φυτείες κακάο στην Ακτή Ελεφαντοστού και στην Γκάνα, από όπου η ίδια αγοράζει κακάο.

Σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα του Νερού, και παρά τα «δίκαια» του ΟΗΕ και τις απτές αποδείξεις αποτυχίας,  η συζήτηση για ιδιωτικοποίηση του νερού δεν έχει λήξει στην Ελλάδα, όπου το ένα μετά το άλλο (πλουτοπαραγωγικές πηγές, φυσικό περιβάλλον, μνημεία) περνούν στο Υπερταμείο. Το ενδιαφέρον για τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από εταιρείες όπως η γαλλική Suez ή η ισραηλινή Mekorot (η εταιρεία που απομυζά τους υδάτινους πόρους των κατεχομένων παλαιστινιακών εδαφών) φέρεται να έχει απλώς «παγώσει» αλλά όχι αποσυρθεί και η ανάγκη να ακολουθηθεί ο μόνος δρόμος που έχει φέρει αποτελέσματα παγκοσμίως, δηλαδή ο αγώνας ενάντια στην ιδιωτικοποίηση, να είναι πιο επιτακτική από ποτέ.

Γράφει η Ελένη Μαυρούλη

Πηγή