Είναι τα ζώα ίσα -και ίδια στις ικανότητες- με τον άνθρωπο; Οχι βέβαια. Μας το έχουν διδάξει, εδώ και χιλιάδες χρόνια, τόσοι και τόσοι σοφοί άνθρωποι, ώστε το έχουμε εμπεδώσει. Κάτι πήγε να κάνει ο Πυθαγόρας και οι μαθητές του, οι «Πυθαγόρειοι», αλλά ήρθε ο μέγας Αριστοτέλης που το ξέκοψε: ο άνθρωπος έχει μυαλό, άρα είναι πάνω απ' όλους.
Αλλά ποιος άνθρωπος; Μόνο αυτός που έχει πολύ μυαλό. Οσοι έχουν λίγο είναι γεννημένοι για δούλοι, για να υπηρετούν τους πολύ μυαλωμένους.
Καπάκι, πλάκωσε κι ο χριστιανισμός και ξεκαθάρισε πως τα ζώα, τα πουλιά και τα ψάρια δεν γεννήθηκαν για τίποτ' άλλο, παρά για να βοηθούν, να ντύνουν, να ταΐζουν τον άνθρωπο. Επάνω τους, λοιπόν, τελεία και παύλα.
Ακόμα και τεράστιοι φιλόσοφοι, όπως ο Καντ κι ο Ντεκάρτ (Καρτέσιος), αφού το έψαξαν κάπως παραπάνω, κατέληξαν ότι τα ζώα είναι γεννημένα να υπηρετούν τον άνθρωπο (Καντ) ή ότι τα ζώα είναι σαν κουρδιστά παιχνίδια, χωρίς συναισθήματα και, βέβαια, χωρίς μυαλό (Καρτέσιος).
Τον τελευταίο αιώνα, η εντυπωσιακή ανάπτυξη της τεχνολογίας έδωσε τη χαριστική βολή στα ζώα: Αν πολιτισμός, είπαν, είναι η χρήση και εξέλιξη των εργαλείων και, τελικά, η τεχνολογία, τι κάθεστε και λέτε ότι τα ζώα έχουν αισθήματα και συναισθήματα και τρίχες κατσαρές. Τεχνολογία δεν είχαν, δεν έχουν και δεν θα έχουν ποτέ. Αρα κ.λπ.
Αλλά τα ζώα είχαν και έχουν και θα έχουν τεχνολογία, και μάλιστα θαυμαστή. Μια τεχνολογία που ο άνθρωπος παρατηρεί εδώ και χιλιάδες χρόνια και προσπαθεί να αντιγράψει όσο μπορεί. Αλλοτε τα καταφέρνει κι άλλοτε όχι. Και ξαναπροσπαθεί.
Εχουμε και λέμε, λοιπόν, έτσι στα πρόχειρα:
● Κάθε χρόνο, όπως γνωρίζουμε, τα χελιδόνια -όπως όλα τα αποδημητικά πουλιά- έρχονται την άνοιξη απ' τον Βορρά και ξαναφεύγουν το φθινόπωρο. Δεν έρχονται στην τύχη και δεν πάνε όπου να 'ναι. Πάνε ακριβώς εκεί που είχαν ξαναπάει, στις φωλιές που είχαν χτίσει. Κι αν έχουν χαλάσει, τις ξαναφτιάχνουν. Με τρόπο μαεστρικό - κατά τον Αριστοτέλη, «όπως φτιάχνει ο άνθρωπος το σπίτι του». Από πού, όμως, έμαθε ο άνθρωπος να χτίζει; Μήπως απ' τα χελιδόνια; Μήπως αντέγραψε την τεχνολογία τους;
● Τα πουλιά πετούν, ο άνθρωπος όχι. Κάθισε, όμως, και τα μελέτησε - ειδικά τις φτερούγες τους. Κι επειδή ήθελε κι αυτός να πετάξει, προσπάθησε να μιμηθεί τις κινήσεις τους. Εφτιαξε κάτι μεγάλα φτερά, τα στερέωσε στο σώμα του και στα χέρια του... κι έφαγε τα μούτρα του. Αλλά ξαναπροσπάθησε και ξανά και ξανά. Κι έφτιαξε αεροπλάνα, τα οποία, στη βάση τους, στηρίζονται στην τεχνολογία των πουλιών. Είναι αντίγραφό τους.
● Τα ψάρια, μεγάλα και μικρά, μπορούν και επικοινωνούν, μέσα στο νερό, από τεράστιες αποστάσεις. Κάτι που δεν μπόρεσε να κάνει ο άνθρωπος, παρά μόνο τα τελευταία χρόνια. Το τηλέφωνο είναι μια εφεύρεση που επιτρέπει στον άνθρωπο να επικοινωνεί με τους ομοίους του από μεγάλη απόσταση. Κι εδώ τα ζώα-τα ψάρια προηγήθηκαν της ανθρώπινης τεχνολογίας.
● Οι νυχτερίδες, ως γνωστόν, είναι τυφλές. Πετάνε όμως μια χαρά, δεν τρακάρουν και, μάλιστα, βρίσκουν ακριβώς τα έντομα που θα φάνε, χάρη σ' ένα σύστημα εκτόξευσης και επιστροφής ήχου. Το «σόναρ» που κατασκεύασε ο άνθρωπος είναι ακριβώς αυτό, πρόκειται για το ίδιο κόλπο. Μας το δίδαξαν οι νυχτερίδες. Είτε μας αρέσει είτε όχι, την τεχνολογία τους κοπιάραμε.
Ξαναγυρίζουμε λοιπόν στο εισαγωγικό ερώτημα: Είναι «ίσοι» άνθρωποι και ζώα; Η απάντησή μας είναι «όχι». Και δεν είναι, διότι με άλλα προτερήματα έχουν προικιστεί οι άνθρωποι και με άλλα τα ζώα.
Για μας, το βασικό σημείο υπεροχής ήταν το μέγεθος και η λειτουργία του εγκεφάλου. Χάρη σ' αυτό μπορέσαμε να αντιγράψουμε τα προτερήματα των ζώων και να φτάσουμε εκεί που είμαστε σήμερα.
Κι έχουμε, ακόμα, πολλά να μάθουμε και ν' αντιγράψουμε.
Παναγιώτης Διαμαντής
Πηγή: pancreta.gr