Το έθιμο του Κλήδονα στη Κρήτη

Άλλη μια αφορμή για σύναξη, φαγοπότι και γλέντι μέχρι πρωίας αποτελεί το έθιμο του κλήδονα που αναβιώνεται κάθε χρόνο σε πολλά χωριά της Κρήτης.

Ο κλήδονας εορτάζεται κάθε χρόνο στις 24 Ιουνίου οπότε εορτάζονται και τα γενέθλια του Αη Γιάννη του Προδρόμου.
Η ονομασία του έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα και συγγενεύει ετυμολογικά με το ρήμα κλήω που σημαίνει καλώ κάποιον με ευχάριστους ήχους. Επίσης συνδέεται με την λέξη κληδών που σημαίνει προφητεία, μαντεία.

Ο κλήδονας ήταν ένα έθιμο ιδιαίτερα αγαπητό σε όλους και ειδικά στις νέες κοπέλες. Κάθε χρόνο παραμονή του Αη Γιαννιού δύο κοπέλες με το όνομα Μαρία έπαιρναν μια στάμνα και την γέμιζαν νερό από τη βρύση του χωριού. Μετέφεραν αυτή τη στάμνα στο καφενείο περνώντας από όλα τα στενά σοκάκια του χωριού ενώ δε μιλούσαν καθόλου ακόμη και όταν δέχονταν τα πειράγματα και τα αστεία των συγχωριανών τους. Μόλις έφταναν στο καφενείο άφηναν εκεί τη στάμνα και πήγαιναν όλες οι κοπελιές του χωριού και έβαζαν μέσα διάφορα προσωπικά τους αντικείμενα τα λεγόμενα ριζικάρια. Αφού έβαζαν όλες από κάτι, σκέπαζαν τη στάμνα με ένα κόκκινο πανί και την άφηναν κάτω από το φως του φεγγαριού μέχρι την άλλη μέρα, όπου μαζεύονταν όλοι οι χωριανοί και λέγοντας μαντινάδες έβγαζαν τα αντικείμενα από τη στάμνα και τα έδιναν σε αυτήν που ανήκαν. Κάθε αντικείμενο συνοδευόταν από μια μαντινάδα και αυτή η μαντινάδα ήταν μια προφητεία για το μέλλον της κοπελιάς.

Εν τω μεταξύ οι νέοι του χωριού είχαν μαζέψει ξερά κλαδιά και τα στεφάνια του Μάη και τα έκαιγαν σε μεγάλες φωτιές στη πλατεία του χωριού.Το έθιμο έλεγε ότι οι νέοι έπρεπε να περάσουν πάνω από την φωτιά τρεις φορές γεγονός που θα τους έφερνε καλή τύχη.

Και μετά από όλα αυτά όλο το χωριό ξεκινούσαν το χορό και το τραγούδι και με το κατάλληλο κρασί και τον καλό μεζέ γλεντούσαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες!!

Ωστόσο, η σωστή προέλευση της είναι από την αρχαία λέξη «κλήδων» (με ήτα) που στον Όμηρο σημαίνει μαντικό σημάδι, προφητεία. Άλλο οι λέξεις «κλειδί, κλειδώνω κ.α.» και άλλο οι λέξεις «κληδών, κλήδονας κ.α.» Απλώς και οι δυο ομάδες αυτές των λέξεων έχουν πρόγονο την αυτή ρίζα, την ρίζα «κλε-», πρβ και: «κλείθρον = αττικά κλήθρον», κλείς = ιωνικά κληίς. Παράβαλε επίσης ότι: Κλειώ - κλείζω = εγκωμιάζω (από το κλέος) και κληδών ή κλεηδών ή κληηδών (από το κλέος και άδω) κ.α. = φημί ή καλέω, διαλαλώ, εγκωμιάζω κ.α.. Παράγωγα: κληδονίζω = μαντευομαι, κληδόνισμα = σημείο, οιωνός κ.α.

Το διαβάσαμε εδώ