Ορθόδοξος ασκητισμός στην Κρήτη. Ένα νησί γεμάτο βουνά, φαράγγια, απόμακρες χαράδρες, κατάλληλο για ασκητική ζωή, μακριά από πόλεις και ανθρώπους. Ένας τέτοιος τόπος είναι και το Αγιοφάραγγο. 80 χιλιόμετρα νότια του Ηρακλείου, κοντά στα κοσμοπολίτικα πλέον Μάταλα, βρίσκεται το Αγιοφάραγγο, ένα μοναδικής ομορφιάς φαράγγι που καταλήγει σε μια από τις κατ’ εμέ καλύτερες παραλίες της Κρήτης. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι λάτρεις του ελεύθερου κάμπινγκ και της αναρρίχησης, επιλέγουν το Αγιοφάραγγο για λίγες μέρες, προκειμένου να απολαύσουν την υπέροχη παραλία του και τη μοναδική άγρια ομορφιά του, μακριά από τη φασαρία του πολιτισμού.

Το Αγιοφάραγγο όμως δεν ήταν πάντα «δημοφιλής τουριστικός προορισμός». Το Αγιοφάραγγο, λόγω της απομονωμένης θέσης του, φιλοξένησε στις σπηλιές του πολλούς ορθόδοξους ασκητές που επέλεξαν να ζήσουν εκεί. Αποτελεί έναν από τους «ιερούς τόπους» της Κρήτης, ένας τόπος στον οποίο λέγεται πως κάποιοι ερημίτες φτάσανε λίγο πιο κοντά στο Θεό.

Στην περιοχή υπάρχουν πολλές σπηλιές που μαρτυρούν πως κάποτε ήταν κατοικήσιμες με κυριότερο το Γουμενόσπηλι, τη μεγαλύτερη σπηλιά για την οποία αναφέρει ο Νίκος Ψιλάκης στο βιβλίο του Μοναστήρια και ερημητήρια της Κρήτης, Ηράκλειο 1994, τόμ. Α΄, σελ. 236:

Στο Γουμενόσπηλιο έρχονταν μια φορά το χρόνο οι ασκητές, από τον Πρέβελη ώς τον Κουδουμά [μοναστήρια, το ένα νότια Ρεθύμνου, το άλλο νότια Ηρακλείου]. Είχε 300 πέτρες γύρω γύρω και καθένας καθόταν στη δική του. Μετρούσανε κεφαλές και, αν έλειπε κανείς, ελέγανε: «Ο Θεός να τόνε συχωρέσει». Μόνο τότε, κάθε Λαμπρή, εθωρούσε ο ένας τον άλλο.

Λένε πως κάποιοι ασκητές έχουν φτάσει σε τέτοιο επίπεδο αγιότητας που πλέον έχουν γίνει αόρατοι στον κόσμο, εμφανιζόμενοι μόνο όταν εκείνοι επιθυμούν. Κατά καιρούς έχουν καταγραφεί μαρτυρίες από άτομα που έχουν δει ή και μιλήσει σε τέτοιους ερημίτες, που υποστηρίζεται πως υπάρχουν ακόμα και σήμερα, καλά κρυμμένοι από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Σύμφωνα με παράδοση, που είχε αφηγηθεί η μακαριστή και αγιασμένη γερόντισσα Συγκλητική, μεγαλόσχημη μοναχή στο Ρέθυμνο (ηγουμένη στο μικροσκοπικό μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, στο λόφο του Τιμίου Σταυρού, εντός της πόλης του Ρεθύμνου), οι ασκητές αυτοί είναι υπεραιωνόβιοι, αφού παίρνουν παράταση από το Θεό να ζήσουν όσα χρόνια θέλουν. Η ίδια γερόντισσα είπε ότι με μια αόρατη ασκήτρια από το Αγιοφάραγγο είχε επικοινωνία ο άγιος γέροντας Κύριλλος Παναγιωτάκης από τα Ακούμια Ρεθύμνης (κοιμήθηκε 1986), εφημέριος της ίδιας μονής.

Από το ίδιο βιβλίο του Νίκου Ψιλάκη, αναφέρονται ακόμα δύο ιστορίες που αφορούν τους ερημίτες του φαραγγιού:Άγιος Αντώνιος

Σ’ ένα σπήλιο στο Μάρτσαλο εζούσε ένας ασκητής. Πηγαίνανε και του ζητούσαν ευλογία οι ανθρώποι, αλλά αυτός δεν εμφανιζότανε ποτέ. Έβγαζε μόνο το δαχτυλάκι του από μια τρύπα και σταύρωνε. Άνθρωπος δεν είδε ποτέ το πρόσωπό του.

Στον Άγιο Αντώνιο στο Αγιοφάραγγο μαζώνονται κάθε νύχτα οι ασκητές και λειτουργούνε. Τυχερός όποιος τους δει. Ένας παλιός ηγούμενος της Οδηγήτριας, σηκωνότανε τα μεσάνυχτα, πήγαινε και λέγανε πως πολλές φορές έπαιρνε κι αντίδωρο.

Η περιοχή του Αγιοφάραγγου έχει μια αύρα διαφορετική. Λέγεται πως τη νύχτα, που οι άνεμοι περνάνε το φαράγγι, μπορεί κανείς να ακούσει θορύβους σχεδόν απόκοσμους και πως καμιά φορά, μπορείς να ακούσεις τους αόρατους ασκητές να μιλάνε. Ναυτικοί που περνάνε με τα πλοία τους ανοικτά της παραλίας του φαραγγιού, λένε πως τα νερά του Αγιοφάραγγου λάμπουν από την αγιότητα των ασκητών.

Οι ασκητές, υπήρχαν επίσημα μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, όμως ακόμα και σήμερα λέγεται πως υπάρχουν αρκετοί ασκητές, που ζουν ανάμεσά μας. Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες, των οποίων η πηγή συχνά δεν αποκαλύπτεται για προφανείς λόγους. Σεβόμενοι τις επιλογές τους να μένουν μακριά από τα κοσμικά, οι κάτοικοι των γύρω περιοχών σέβονται τις επιλογές τους και σιωπούν. Μόνο θρύλοι και σκόρπιες μαρτυρίες κυκλοφορούν, που δε χρειάζεται να μπούμε καν στη διαδικασία να επιβεβαιώσουμε αν όντως ισχύουν ή όχι.