ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ, στις 10 Φεβρουαρίου του 1898, γεννήθηκε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ.
του Γιώργου Τσακνιά
Το 1933, με την άνοδο των Ναζί στη Γερμανία, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ εγκατέλειψε τη χώρα. Κατέφυγε στην Πράγα, στη Ζυρίχη, στο Παρίσι, στη Στοκχόλμη, στο Ελσίνκι και, τελικά, το 1941, στις ΗΠΑ. Εκεί συνεργάστηκε με τους επίσης 
αυτοεξόριστους Φριτς Λανγκ και Χανς Άισλερ στην ταινία Και οι δήμιοι πεθαίνουν! —το μοναδικό σενάριο του Μπρεχτ για το Χόλιγουντ—, μια ταινία που βασίζεται στην ιστορία της δολοφονίας του δεύτερου στην ιεραρχία των SS, Reinhard Heydrich.
Τον Σεπτέμβριο του 1947, ο Μπρεχτ (μαζί με καμιά σαρανταριά ακόμα καλλιτέχνες του Χόλιγουντ) κλήθηκε από την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών (House Un-American Activities Committee — HUAC) να δώσει εξηγήσεις διότι, λέει, είχε γράψει «ορισμένα αρκετά επαναστατικά ποιήματα, θεατρικά έργα και άλλα κείμενα». Έχει ενδιαφέρον ότι ο Μπρεχτ ήταν ύποπτος «για το σύνολο του έργου του», που λένε και στις βραβεύσεις, όχι για κάτι που είπε ή έκανε επί αμερικανικού εδάφους. Η HUAC βρισκόταν ήδη σε καλό δρόμο, στο πνεύμα του Δεύτερου Κόκκινου Τρόμου (ο πρώτος ήταν μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο), το θεάρεστο έργο της έμελλε να κορυφωθεί το 1950, με τη συμβολή του Τζόζεφ Μακάρθι, παρ’ όλο που ο εν λόγω γερουσιαστής ουδέποτε υπήρξε τυπικά μέλος της.
Πολλοί καλλιτέχνες από τη φουρνιά του Μπρεχτ, όπως ο Dalton Trumbo και ο Ring Lardner, αρνήθηκαν να καταθέσουν, επικαλούμενοι το περίφημο Fifth Amendment του συντάγματος των ΗΠΑ, το οποίο τους προστάτευε από την αυτοενοχοποίηση (μπήκαν βέβαια όλοι στη μαύρη λίστα και δεν ξαναδούλεψαν για το Χόλιγουντ). Ο συνθέτης Χανς Άισλερ, φίλος και συνεργάτης του Μπρεχτ, κλήθηκε επίσης από την Επιτροπή, κατόπιν καταγγελίας της ίδιας της αδερφής του. Η θέση του Μπρεχτ ήταν λεπτή, καθώς δεν ήταν πολίτης των ΗΠΑ. Επέλεξε εν τέλει να καταθέσει στην Επιτροπή και κατακρίθηκε από πολλούς συναδέλφους του γι’ αυτό.
Η κατάθεση του Μπρεχτ, ορισμός της αποστασιοποίησης, θα μπορούσε να είναι μια παράσταση έργου που έγραψε ο ίδιος. Εμφανίστηκε ντυμένος επίσημα και καπνίζοντας ένα τεράστιο πούρο (παρά λίγο να ξεκάνει τη μισή 
Επιτροπή από το ντουμάνι). Έπαιξε με τις λέξεις, με την ακρίβεια των όρων, με τις έννοιες που χάνονται στη μετάφραση, με τις κυριολεξίες και τις αμφισημίες. Στην ερώτηση, παραδείγματος χάριν, αν είναι μέλος οποιουδήποτε κομμουνιστικού κόμματος, απάντησε αρνητικά· τυπικά, δεν είπε ψέματα. Κάποια στιγμή, ο Robert Stripling τον ρώτησε για το τραγούδι “Forward We’ve Not Forgotten” από το έργο του Η απόφαση και του διάβασε την αγγλική μετάφραση των στίχων. Η απάντηση του Μπρεχτ ήταν: «Όχι, εγώ έγραψα ένα ποίημα στα γερμανικά, διαφέρει πολύ από αυτό που μου διαβάσατε» και προκάλεσε ξέσπασμα γέλιου στην αίθουσα. Για τα «επαναστατικά» του κείμενα, απάντησε: «Έγραψα αρκετά ποιήματα, θεατρικά και πεζά στο πλαίσιο του αγώνα εναντίον του Χίτλερ. Φυσικά μπορούν να θεωρηθούν επαναστατικά, γιατί φυσικά και ήμουν υπέρ της ανατροπής της κυβέρνησής του».
Την επόμενη μέρα, στις 31 Οκτωβρίου, ο Μπρεχτ έφυγε από τις ΗΠΑ και επέστρεψε στην Ευρώπη.
Εδώ το πλήρες κείμενο της κατάθεσης του Μπρεχτ στα αγγλικά.
Εδώ ολόκληρη η κατάθεση (μόνο ήχος).
Πηγή: pancreta