Δημοσιεύτηκε
Υπάρχει μια ομάδα στο Φέισμπουκ, που λέγεται ΠΟΙΝΑΚΕΙΔΑΙΣ ΚΕ ΑΙΠΗΓΡΑΦΑΙΣ· από τον εξεζητημένα υπερανορθόγραφο τίτλο της θα μαντέψατε ίσως ότι έχει ως αντικείμενο τις αξιοπερίεργες, ανορθόγραφες, κακογραμμένες και αστείες επιγραφές και πινακίδες, που τέτοιες βάζουμε κι εμείς συχνά στα σαββατιάτικα μεζεδάκια μας.
Βέβαια, δεν έχουν όλοι την ίδια άποψη για το τι είναι «λανθασμένο» ή αξιοπερίεργο ή εξωφρενικό. Κι αυτό φάνηκε τις προάλλες, όταν ένα μέλος ανάρτησε την πιο κάτω φωτογραφία, οθονιά (σκρίνσοτ, ελληνιστί) από εκπομπή της ΕΡΤ.
Συνόδεψε την εικόνα με το εξής σύντομο και έμμεσα αρνητικό σχόλιο: Ο βουλευτής, η βουλεύτρια!!!
Τι πληρώνουμε εκεί στην ερτ;;;;
Προσωπικά, το συγκεκριμένο σουπεράκι το βρίσκω εξαιρετικά εύστοχο, διότι δείχνει καθαρά την υπεροχή του έμφυλου τύπου σε σχέση με τον επίκοινο. Αν δεν θέλαμε έμφυλο τύπο, βουλεύτριες ή βουλευτίνες, θα έπρεπε να γραφτεί το κωμικό «Γυναίκες βουλευτές Αυστραλίας».
Αν έχετε περιέργεια και είστε γραμμένοι στο Φέισμπουκ, τη συζήτηση μπορείτε να την παρακολουθήσετε εδώ. Όπως θα δείτε, υπήρξαν πολλοί που χλεύασαν τον όρο (και την ΕΡΤ) αλλά και αρκετοί που τον υπερασπίστηκαν, δυο-τρεις μάλιστα έφεραν ως τεκμηρίωση παλιότερα άρθρα του ιστολογίου (καμαρώνω). Αυτοί που «κοινοποίησαν» την αρχική ανάρτηση ήταν ομόθυμα αρνητικοί, με «επιχειρήματα» όπως (κοπιπαστώνω):
Ὁ βουλευτής, ἡ βουλεύτρια, τὸ βουλευτὸ (γιὰ τὸ Jason-Ἀντιγόνη ποὺ σύντομα θὰ ἐκλεγεῖ βουλευτὴς)… Τί νούμερα ἔχουν μαζευτεῖ ἐκεῖ στήν ΕΡΤ;
Όταν οι συμμαθητές του αλ6 πιάνουν δουλειά στην ΕΡΤ με απολυτήριο νηπιαγωγείου…
Η μαλακία πάει σύννεφο εκεί στην ΕΡΤ. ΚΛΕΙΣΤΕ ΤΟ ΜΠΟΥΡΔΕΛΟ ΤΗΣ ΕΡΤ ΤΩΡΑ
Είναι φανερό πως στα συγκεκριμένα σχόλια, η απόρριψη του όρου «βουλεύτρια» από κάποιους συμφύρεται με την ιδεολογική-πολιτική αντίθεση προς την αριστερά, την παρούσα κυβέρνηση ή την ΕΡΤ ως υλοποίηση της δημόσιας τηλεόρασης.
Παρόλο που είναι ενδεικτική αυτή η διαπλοκή, καλό θα είναι να αποσυνδέσουμε τις ενστάσεις προς την ΕΡΤ και να εστιαστούμε στον όρο «βουλεύτρια» και στους λόγους για τους οποίους ενοχλεί. Φυσικά, επειδή έχω ξαναγράψει για το θέμα, και πάνω από μία φορά, σε κάποιο βαθμό θα επαναλάβω πράγματα που έχω ήδη πει. Δεν πειράζει.
Όπως ξέρουμε, στην Ελλάδα οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα να εκλέγονται στη Βουλή το 1952-πρώτη εκλέχτηκε, τον Ιανουάριο του 1953, η Ελένη Σκούρα, σε αναπληρωματική εκλογή στην περιφέρεια Θεσσαλονίκης. Τότε τέθηκε και επίσημα το πρόβλημα του θηλυκού τύπου της λέξης «βουλευτής», αν και ανεπίσημα είχε τεθεί ήδη από τον προηγούμενο αιώνα -διότι, βέβαια, μπορεί να μην υπήρχαν γυναίκες στη Βουλή των Ελλήνων όμως σχετικές συζητήσεις γίνονταν από νωρίτερα, ενώ και σε άλλες χώρες υπήρχαν γυναίκες στο σχετικό αξίωμα.
Σε άρθρο του Μ. Τριανταφυλλίδη, αρχικά δημοσιευμένο στη Νέα Εστία το 1959, συνοψίζεται η συζήτηση του 1953 για τον θηλυκό τύπο του βουλευτή και απαριθμούνται οι πρώτες εναλλακτικές που προτάθηκαν τότε: η βουλευτής, η βουλευτίς, η βούλευτις, η βουλευτού, η βουλεύτρια, η βουλεύτρα, η βουλευτίνα. Ο Τριανταφυλλίδης επιχειρηματολογεί πειστικά κατά του επίκοινου τύπου («η βουλευτής»). απορρίπτει τους άλλους τύπους και προκρίνει τον τύπο «η βουλευτίνα», με ορισμένα αξιόλογα επιχειρήματα.
Ωστόσο, δεν βρίσκω ισχυρό το επιχείρημα με το οποίο απορρίπτει ο Τριανταφυλλίδης τον τύπο «βουλεύτρια»: «Η ετυμολογική διαφάνεια της βουλεύτριας -από το βουλεύομαι– εμποδίζει, εμένα τουλάχιστο, να το αισθάνομαι θηλυκό του βουλευτής, που αν και γεννήθηκε από το βουλεύομαι, για το κοινό αυτί δεν πολυσχετίζεται με αυτό το ρήμα -αχρηστευμένο άλλωστε στη σημερινή γλώσσα. Εκείνο που μας χρειάζεται είναι ένα επαγγελματικό θηλυκό του βουλευτής.»
Με όλο τον σεβασμό προς τον μεγάλο γλωσσολόγο, εγώ τουλάχιστον δεν θεωρώ ότι η βουλεύτρια συνδέεται με το ρήμα βουλεύομαι περισσότερο απ’ό,τι ο βουλευτής και θεωρώ πως αποτελεί άριστη λύση για επαγγελματικό θηλυκό του βουλευτή, πλάι στην βουλευτίνα.
Το μόνο πρόβλημα που εντοπίζει ο Τρ. στη χρήση του τύπου «βουλευτίνα» είναι πως δεν έχει «ένδυμα γάμου», δηλαδή δεν είχε ακόμα χρησιμοποιηθεί επίσημα, κάτι που, όπως λέει, ήταν θέμα χρόνου. Στο άρθρο του Τριανταφυλλίδη παρατίθεται μια πρόβλεψη του Άνθιμου Παπαδόπουλου, τότε διευθυντή του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας, ότι «το θέλομε δεν το θέλομε, μας αρέσει δεν μας αρέσει, θα επικρατήσει ο γνήσιος δημοκρατικός τύπος της βουλευτίνας«.
Οι προβλέψεις σε θέματα γλώσσας είναι παρακινδυνευμένες και οι περισσότερες που έχουν γίνει από γλωσσολόγους έχουν πέσει έξω. Φοβάμαι πως σήμερα, 65 χρόνια μετά, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η πρόβλεψη του Παπαδόπουλου δεν έχει ακόμη επικρατήσει, αφού ο κυρίαρχος και επίσημος τύπος, που χρησιμοποιείται στη Βουλή, στις εφημερίδες, στα κείμενα της δημόσιας διοίκησης κτλ. είναι «η βουλευτής», που μάλιστα στη γενική του ενικού συχνά κλίνεται αρχαιότροπα («της βουλευτού») ίσως από επιθυμία να διακριθεί, έστω και μόνο σε αυτή την πτώση, από το αρσενικό («του βουλευτή»).
Ο τύπος «η βουλευτίνα» χρησιμοποιείται ευρέως αλλά σε ανεπίσημο ύφος, ενώ την τελευταία ιδίως δεκαετία έχει αυξηθεί κατακόρυφα η χρήση ενός άλλου έμφυλου τύπου, του τύπου «βουλεύτρια».
Ο επίκοινος τύπος («η βουλευτής») παρουσιάζει πολλές αδυναμίες, πέρα από τη θεωρητική ότι στα ελληνικά δεν υπήρχαν (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα) θηλυκά σε -τής. Κρύβει ο επίκοινος τύπος τη γυναίκα, την εξαφανίζει, κι αυτό φαίνεται ιδίως στον πληθυντικό, όπου όταν θέλουμε να αναφερθούμε μόνο σε γυναίκες πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την άγαρμπη περίφραση «οι γυναίκες βουλευτές» -όπως στο σουπεράκι της παραπάνω εικόνας. Κι έτσι δεν είναι καθόλου σπάνια τα κωμικά μαργαριτάρια όπως: ο νέος κώδικας ηθικής του Κρεμλίνου επιβάλλει επί της ουσίας ένα νέο κώδικα ένδυσης βάσει του οποίου, στο εξής θα απαγορεύονται, τόσο στους βουλευτές όσο και στους συνεργάτες τους, οι μίνι φούστες και τα βαθιά αποκαλυπτικά ντεκολτέ. Φυσικά δεν αναφέρεται σε μινοφορούντες άντρες, αλλά σε γυναίκες!
Υποστηρίζουν κάποιοι ότι το γένος τεκμαίρεται από το άρθρο, έτσι θα πούμε «τις βουλευτές» όταν θέλουμε να αναφερθούμε ειδικά σε γυναίκες, αλλά αφενός ο τύπος αυτός φαίνεται πολύ άκομψος σε πολλούς, γι’ αυτό και στην πράξη αποφεύγεται, και αφετέρου πολλές φορές δεν χρησιμοποιούμε στη φράση μας άρθρο, όπως στο σουπεράκι παραπάνω ή σε φράσεις του τύπου «Τροπολογία που κατατέθηκε από πέντε βουλευτ…». Περισσότερα για τα προβλήματα του επίκοινου τύπου αναφέρω σε παλιό μου άρθρο.
Όσοι λοιπόν θέλουμε να αποφύγουμε τον επίκοινο τύπο, έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα στη βουλεύτρια και στη βουλευτίνα. Ή ίσως και να μη διαλέξουμε, όπως θα δείξω στα επόμενα.
Η βασική αντίρρηση για τον τύπο «βουλευτίνα» είναι ότι θεωρείται ανεπίσημος και λαϊκός. Τα τρία από τα τέσσερα μεγάλα σύγχρονα λεξικά μας (Χρηστικό, Μπαμπινιώτη και ΜΗΛΝΕΓ Πατάκη) χαρακτηρίζουν λαϊκό τον τύπο «βουλευτίνα» ενώ το ΛΚΝ τον παραθέτει χωρίς χαρακτηρισμό.
Μια άλλη ένσταση για τη βουλευτίνα, που ήταν έντονη πριν από χρόνια αλλά τώρα φθίνει, είναι πως πρόκειται για ανδρωνυμικό, δηλ. ότι δηλώνει τη σύζυγο του βουλευτή και όχι τη γυναίκα που έχει εκλεγεί στη Βουλή. Ο τότε βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Περικλής Κοροβέσης, προτιμώντας το 2008 τον τύπο βουλεύτρια, είχε απορρίψει τον τύπο «βουλευτίνα» επειδή τού θύμιζε την παροιμία για την κενόδοξη σύζυγο: ας με λένε βουλευτίνα (ή δημαρχίνα ή βοϊβοντίνα, ή σουμπασίνα ή προεδρίνα) κι ας πεθαίνω από την πείνα!
Και πράγματι, στα παλιότερα χρόνια υπήρχαν μόνο γυναίκες παντρεμένες με βουλευτές και δημάρχους, κι όταν ο Παπαδιαμάντης γράφει Δημαρχίνα νύφη εννοεί την κοπέλα που παντρεύεται τον δήμαρχο, όχι που κατεβαίνει υποψήφια στις δημοτικές εκλογές. Ωστόσο, η χρήση αυτή κοντεύει πια να εξαφανιστεί στις μέρες μας, οπότε δεν είναι ισχυρή αντίρρηση.
Τελευταίο και όχι πολύ σημαντικό μειονέκτημα της βουλευτίνας είναι πως έχει λιγάκι άβολη τη γενική πληθυντικού. Των βουλευτίνων ή των βουλευτινών;
Παρ’ όλ’ αυτά, ο έμφυλος τύπος «η βουλευτίνα» κατά τη γνώμη μου είναι ασύγκριτα προτιμότερος από τον επίκοινο τύπο «η βουλευτής». Σε παλιότερα άρθρα μου, όπως και στο βιβλίο μου «Γλώσσα μετ’εμποδίων», είχα συνηγορήσει υπέρ του τύπου «βουλευτίνα».
Καθώς πέρασαν τα χρόνια, και ιδίως από το 2012 και μετά που αυξήθηκε κατακόρυφα ο αριθμός των γυναικών στη Βουλή των Ελλήνων, είδα ότι ο τύπος «βουλεύτρια» έχει κάποια επιπλέον πλεονεκτήματα, κι έτσι στα νεότερα άρθρα μου, της τελευταίας πενταετίας ας πούμε, τον χρησιμοποιώ επίσης, πλάι στη «βουλευτίνα». Μπορεί στο ίδιο άρθρο να χρησιμοποιήσω τρεις φορές τον έναν έμφυλο τύπο και τέσσερις φορές τον άλλο.
Θα εκθέσω λοιπόν κάποια επιχειρήματα υπέρ του τύπου «η βουλεύτρια», επειδή είναι ο νεότερος τύπος και ξενίζει πολλούς καλοπροαίρετους ομιλητές που δεν τον έχουν συναντήσει (ή που δεν έχουν εξοικειωθεί μαζί του) έτσι ώστε να συμβάλω στην εξοικείωση με τον όρο και ίσως στην απενοχοποίηση της χρήσης του. Όμως σημειώνω πως η συνηγορία υπέρ της βουλεύτριας δεν σημαίνει απόρριψη της βουλευτίνας. Τη σύγκριση των δύο όρων θα την εξετάσουμε στο τέλος.
* Ο τύπος «βουλεύτρια» είναι ομαλά σχηματισμένος, κατά το καθιερωμένο μοτίβο επαγγελματικών θηλυκών -τής, -τρια, π.χ. καθηγητής-καθηγήτρια. Υπάρχουν πολλές εκατοντάδες θηλυκά σε -τρια, και ειδικότερα υπάρχουν δεκάδες θηλυκά σε -εύτρια, π.χ. εκπαιδεύτρια, νοσηλεύτρια, προμηθεύτρια, ερμηνεύτρια, (λογο/φυσικο/ψυχο)θεραπεύτρια, σκοπεύτρια, χορεύτρια, κτλ. Κάποια από αυτά είναι ήδη αρχαία, ενώ υπάρχουν και αρχαία που δεν έχουν επιβιώσει π.χ. πανδοκεύτρια.
Το σημαντικό είναι ότι τα επαγγελματικά θηλυκά σε -τρια/-εύτρια δεν έχουν καμιά μειωτική ή οικεία απόχρωση και χρησιμοποιούνται κάλλιστα και στο επισημότερο ύφος. Έτσι, η αντίρρηση «δηλαδή βουλεύτρια όπως χορεύτρια;» που προβάλλεται από κάποιους είναι σαφώς κακοπροαίρετη.
* Επίσης, ο τύπος «βουλεύτρια» κλίνεται ομαλά και δεν παρουσιάζει πρόβλημα στη γενική πληθυντικού (όπως ίσως ο τ. «βουλευτίνα»)
* Οι τύποι σε -εύτρια δεν μετατράπηκαν στη λαϊκότερη κατάληξη -εύτρα όπως είχαν προβλέψει κάποιοι στη δεκαετία του 1950 (βλ. παραπάνω). Πράγματι, δεν λέμε ούτε ερμηνεύτρα, ούτε καθηγήτρα -μόνο η γητεύτρια έχει και παράλληλο λογοτεχνικό τύπο «γητεύτρα» ενώ ο παλιότερος λαϊκός τύπος «χορεύτρα» έχει πλέον εξαφανιστεί (υπάρχει μόνο σε ακρωτήριο και ταβέρνα στην Αίγινα) υπέρ του «χορεύτρια». Οπότε δεν τίθεται πια θέμα για τύπο «βουλεύτρα».
* Ο όρος «βουλεύτρια» είναι ήδη παλιός αφού μετράει πάνω από 150 χρόνια ζωής. Στο περιοδικό Πανδώρα, τόμος 15 (1865) διαβάζουμε: Εταιρεία γυναικών συνεστήθη κατ’ αυτάς εν Ουασιγκτώνι, υπό την επωνυμίαν Ladies National covenant, περιλαμβάνουσα υπουργίνας, γερουσιαστίδας, βουλευτρίας και συγγραφίδας περιφήμους (διότι αι σοφαί της Αμερικής είναι πολλαί). Ο Στέφανος Κουμανούδης, που καταγράφει επίσης τον όρο, έστω και συνοδεύοντάς τον με θαυμαστικό, σημειώνει ότι χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 1851 από τον Α.Ρ.Ραγκαβή. (Ο Κουμανούδης καταγράφει και τη βουλευτίνα, σημειώνοντας ότι χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 1853 από τον Α. Πωπ).
* Μια παρένθεση. Ο Εμμ. Κριαράς (Ερμηνευτικά, σελ. 164) γράφει: Σήμερα, μέσα στις νέες κοινωνικές μας συνθήκες έχομε ανάγκη να αποκτήσομε λέξεις ή τύπους λέξεων που θα ανταποκρίνονται στα σύγχρονα γεγονότα. Έχομε γυναίκες που είναι μέλη του κοινοβουλίου, δηλαδή βουλευτές· έχομε γυναίκες σε ποικίλα αξιώματα και είναι λογικό και δικαιολογημένο οι γυναίκες να προσδιορίζονται με ιδιαίτερη λέξη ή ιδιαίτερο τύπο. Το σύστημα αυτό ισχύει κατά παράδοσιν: καθηγητής – καθηγήτρια, φοιτητής – φοιτήτρια, μαθητής – μαθήτρια. Το βουλευτής, αρσενικοθήλυκο, παραβιάζει κανόνες της γλώσσας. Οι αρχαίοι δεν είχαν γυναίκες που να ήταν μέλη της Βουλής, όμως σε αρχαία σατιρικά κείμενα υπάρχει το θηλυκό βουλεύτρια. Γιατί να μην το χρησιμοποιήσομε αντί του η βουλευτής, αφου κατάληξη -ης δε νοείται στην ονομαστική λέξη γένους θηλυκού; Δεχόμενοι το βουλεύτρια απομακρυνόμαστε από το βουλευτίνα, που είναι βέβαια γνήσιο θηλυκό, αλλά δίνει την εντύπωση σε μερικούς ότι είναι μειωτικό. Αν το χρησιμοποιήσομε πλατύτερα, θα χάσει το μειωτικό χαρακτηριστικό του.
Συμφωνώ σε όλα με τον Κριαρά, αλλά δεν βρίσκω στο TLG καμιά χρήση του τύπου «βουλεύτρια» και δυστυχώς στο βιβλίο του δεν έχει παραπομπή. Οπότε, δεν μπορώ να το υποστηρίξω με βεβαιότητα -όχι ότι χρειάζεται ντε και καλά αρχαίες περγαμηνές ο όρος για να γίνει δεκτός!
* Πολλοί μελετητές της γλώσσας και λόγιοι έχουν επιδοκιμάσει και προτείνουν τον τύπο «βουλεύτρια». Πέρα από τον Εμμ. Κριαρά που ήδη ανέφερα, μπορούμε επίσης να αναφέρουμε τον καθηγητή Σπύρο Μαρινάτο και την Μαίρη Παντελάκη, που μάλιστα ήδη από το 1953 έχουν υποστηρίξει τη «βουλεύτρια» στον διάλογο από τις στήλες των εφημερίδων (δείτε εδώ το Βήμα της 19.3.1953), τον Αγαπητό Τσοπανάκη στη Γραμματική του (1994), την Άννα Φραγκουδάκη που έδωσε εύστοχα τη διάσταση του φύλου, τον Ανδρέα Παππά (2008).
* Πολλές από τις άμεσα ενδιαφερόμενες έχουν υιοθετήσει και προωθούν τον όρο «βουλεύτρια». Μάλιστα, το 2014 οι βουλεύτριες του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχαν σε ειδική εκδήλωση με τον εύγλωττο τίτλο «Δεν είμαστε βουλευτές, είμαστε βουλεύτριες«.
Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι ο τύπος «βουλεύτρια» χρησιμοποιείται από αριστερούς μόνο ή ότι όσοι τον χρησιμοποιούν είναι αριστεροί. Παλιότερα είχα σημειώσει ότι ο συγγραφέας Αρίστος Δοξιάδης, κάθε άλλο παρά φιλος του ΣΥΡΙΖΑ, επικρότησε θερμά τον τύπο «βουλεύτριες», ενώ αντίθετα ένας φιλόλογος, στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ στον νομό Σερρών, είχε εξαπολύσει δριμύτατη επίθεση στη βουλευτίνα του κόμματός του Αφροδίτη Σταμπουλή, επειδή χρησιμοποιούσε τον τύπο «βουλεύτρια». Αλλά και διάφοροι υπεραριστεροί (του πληκτρολογίου) έχουν χλευάσει τον όρο «βουλεύτρια» που τον θεωρούν προϊόν της «φασιστικής πολιτικής ορθότητας» (τόσο φτάνει το μυαλό τους). Τον όρο τον χλευάζουν και οι ακροδεξιοί του Στόκου θεωρώντας τον ένδειξη αγραμματοσύνης.
* Θα παραδεχτώ πως ο τύπος «βουλεύτρια» δεν έχει τη λεξικογραφική αναγνώριση που του αξίζει. Έτσι, ενώ καταγράφεται βέβαια από τον Κουμανούδη που αναφέραμε και τον Βοσταντζόγλου στο Αντιλεξικό του, καθώς και από το Βικιλεξικό, απουσιάζει από τα τέσσερα μεγάλα λεξικά μας. Στην περίπτωση του ΛΚΝ αυτό είναι εύλογο, μια και το 1998 που συντάχθηκε το λεξικό αυτό ο όρος χρησιμοποιόταν ελάχιστα. Ωστόσο, η παράλειψη είναι ασυγχώρητη για το Χρηστικό, και ακόμα περισσότερο για το ΜΗΛΝΕΓ. Όμως το ΜΗΛΝΕΓ βρίσκεται ακόμα υπό επεξεργασία, οπότε στην τελική μορφή ελπίζω να αναγνωρίσει την πραγματικότητα και να συμπεριλάβει τον όρο.
* Μια αντίρρηση θα μπορούσε να προβληθεί στον όρο «βουλεύτρια», από κάποιον που χρησιμοποιεί τον όρο «βουλευτίνα». Ότι με το να προβάλλονται δύο έμφυλοι τύποι δεν καθιερώνεται κανείς κι έτσι παραμένει ο επίκοινος («η βουλευτής»). Έχει μια βάση η αντίρρηση αυτή. Επειδή όμως η βουλεύτρια έχει κάποια χαρακτηριστικά που δεν τα έχει η βουλευτίνα (απουσία ειρωνικής-μειωτικής χροιάς, ευκολία κλίσης, επισημότερο ύφος) ίσως είναι πιο εύκολο να υιοθετηθεί από κάποιους ομιλητές που, ενώ θέλουν να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τον τύπο «η βουλευτής», δεν μπορούν να αποδεχθούν τον τύπο «η βουλευτίνα».
* Με άλλα λόγια, αν ήδη χρησιμοποιείτε τον τύπο «η βουλευτίνα» δεν είναι ανάγκη να αλλάξετε συνήθεια. Μάλιστα, όσο περισσότερο εδραιώνεται ο ένας έμφυλος τύπος και δείχνει τα αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα των έμφυλων τύπων στη σαφήνεια, την ευκαμψία και την οικονομία της φράσης, τόσο θα διευκολύνεται και ο άλλος, με την ελπίδα ότι τελικά οι δυο έμφυλοι τύποι, η βουλεύτρια και η βουλευτίνα, θα συνυπάρχουν, ίσως με μια διαφορά ύφους, επισημότερος ο πρώτος και πιο οικείος ο δεύτερος.
* Στη συζήτηση που έδωσε την αφορμή για το σημερινό άρθρο, κάποιος έγραψε: Ο βουλευτριος, η βουλευτρια, το βουλευτριο. Παει κι η γλωσσα! Αν η έκπληξή του είναι ειλικρινής, που δεν είναι βέβαιο, οφείλεται στο ότι δεν έχει εξοικειωθεί με τον όρο.
Πριν από 20 χρόνια, η βουλεύτρια ελάχιστα ακουγόταν, πριν από 10 χρόνια ξένιζε, σήμερα ακούγεται όλο και περισσότερο, αν και ακόμα ξενίζει όσους δεν την έχουν ξαναδεί. Όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε τον τύπο αυτόν, τόσο θα λιγοστεύουν εκείνοι που δεν τον ξέρουν.
Τέλος, είναι αλήθεια ότι με το να επικρατήσουν ή να επιβληθούν οι έμφυλοι τύποι δεν λύνονται τα προβλήματα του σεξισμού γενικά και του σεξισμού απέναντι στις γυναίκες που ασχολούνται με την πολιτική ειδικότερα -που τον έχουμε δει να χρησιμοποιείται ενάντια σε γυναίκες κάθε πολιτικής απόχρωσης (και δυστυχώς και από σχολιαστές κάθε πολιτικής απόχρωσης). Όμως γίνεται ένα βήμα.
Όσο για το επιχείρημα, που επίσης ακούγεται κάθε φορά που γίνονται τέτοιες συζητήσεις, ότι «εδώ ο κόσμος χάνεται» και ότι τα θέματα αυτά είναι δευτερεύοντα, θα απαντήσω πως, αν δεχτούμε ότι «ο κόσμος χάνεται» δεν θα έπρεπε να κάνουμε τίποτε άλλο παρά μόνο να μεριμνούμε για τον κόσμο που χάνεται. Αλλά φαντάζομαι ότι, ας πούμε, το πρωί πλύναμε τα δόντια μας παρόλο που «ο κόσμος χάνεται» -και εκτός αυτού, σπάνια βλέπουμε κάποιον που υποστηρίζει ότι «εδώ ο κόσμος χάνεται» να κάνει κάτι για να σταματήσει να χάνεται ο κόσμος. Το γεγονός ότι κάποιοι εξαντλούν την επαναστατικότητά τους π.χ. στους έμφυλους τύπους δεν σημαίνει ότι η ενασχόληση με τέτοια ζητήματα αγνοεί οτιδήποτε άλλο συμβαίνει στον κόσμο.
Οπότε, ας λέμε βουλεύτρια, ας λέμε βουλευτίνα.
