Ο Νεκτάριος Ταβερναράκης, πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας και καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, μιλάει στην «Εφ.Συν.» για τη συνεργασία με τη NASA και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος | EUROKINISSI / ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΝΗΣ
Πρώτη φορά ελληνική επιστημονική ομάδα μετέχει σε πειράματα που γίνονται στο Διάστημα, καταδεικνύοντας το υψηλό επίπεδο των δημόσιων ερευνητικών ιδρυμάτων μέσα σε συνθήκες κρίσης!
Η ομάδα του προέδρου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) και καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νεκτάριου Ταβερναράκη, μας εκπροσωπεί ήδη σε αυτήν τη διεθνή προσπάθεια, ενώ ο ίδιος τονίζει πως υπάρχει στρατηγικό σχέδιο συμβολής του ΙΤΕ στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, βασιζόμενο σε τρεις πυλώνες: στοχευμένη έρευνα υψηλής προστιθέμενης αξίας, προετοιμασία της νέας γενιάς επιστημόνων και αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.
• Κύριε Ταβερναράκη, η ερευνητική ομάδα σας παίρνει μέρος σε διαστημικό πείραμα βιολογίας το οποίο άρχισε στα τέλη Νοεμβρίου. Ποιοι συμμετέχουν, τι είδους πειράματα θα πραγματοποιηθούν και σε τι αποσκοπούν;
Πρόκειται για μια διεθνή συνεργασία της NASA και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA), την οποία συντονίζουν ο διδάκτωρ Tim Etheridge του Πανεπιστημίου Exeter και ο καθηγητής Nate Szewczyk του Πανεπιστημίου Nottingham της Μεγάλης Βρετανίας.
Συμμετέχουν από την Ελλάδα η ερευνητική μας ομάδα στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, από την Ιαπωνία ο καθηγητής Atsushi Higashitani του Πανεπιστημίου Tohoku, από τις Ηνωμένες Πολιτείες η καθηγήτρια Monica Driscoll του Πανεπιστημίου Rutgers και από τη Νότια Κορέα ο καθηγητής Jin Lee του Πανεπιστημίου Yonsei.
Σκοπεύουμε να μελετήσουμε τις βιολογικές επιπτώσεις της μακροχρόνιας παραμονής στο Διάστημα, εστιάζοντας σε σημαντικά ερωτήματα: Πώς επηρεάζονται οι ιστοί και τα κύτταρα ενός οργανισμού μετά από παρατεταμένη έκθεση σε συνθήκες μικροβαρύτητας; Πώς επιδρά η έλλειψη βαρύτητας στη μυϊκή και νευρωνική μορφολογία και λειτουργία; Ποιοι μηχανισμοί είναι υπεύθυνοι για την απώλεια μυϊκής μάζας που παρατηρείται σε αστροναύτες μετά από μακρόχρονη παραμονή στο Διάστημα; Τι επίδραση έχουν οι συνθήκες έλλειψης βαρύτητας και η κοσμική ακτινοβολία στη διαδικασία της γήρανσης;
Η σχετική έρευνα, η οποία θα διεξαχθεί στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), φιλοδοξεί να απαντήσει στα καίρια αυτά ερωτήματα. Η αποστολή του βιολογικού υλικού στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό έγινε με προγραμματισμένη εκτόξευση από το Kennedy Space Center των Ηνωμένων Πολιτειών στις 18 Νοεμβρίου 2018.
Τα δείγματα του νηματώδους Caenorhabditis elegans ταξίδεψαν μέσα σε ειδικούς σάκους που περιείχαν οξυγόνο με προορισμό τον διαστημικό σταθμό ISS όπου θα παραμείνουν μέχρι την αναπαραγωγή τους.
Οι ανθεκτικές προνύμφες θα καταψυχθούν στους -80oC και θα ξεκινήσει το ταξίδι της επιστροφής τους στη Γη, προκειμένου να μελετηθούν ως προς τις μεταβολές που θα έχουν υποστεί στο νευρικό και μυϊκό τους σύστημα.
Αναμένεται ότι η μελέτη των επιπτώσεων των διαστημικών συνθηκών στον οργανισμό θα μας δώσει σημαντικές πληροφορίες και απαντήσεις σχετικά με τη μακρόχρονη παραμονή του ανθρώπου στο Διάστημα.
• Τι σηματοδοτεί η σημαντική αυτή επιστημονική επιτυχία για το ΙΤΕ και την ελληνική επιστήμη;
Είναι η πρώτη φορά που ελληνικό ερευνητικό ίδρυμα συμμετέχει σε βιοϊατρική μελέτη στο πλαίσιο διεθνούς διαστημικής αποστολής. Το γεγονός ότι παρά τα σημαντικά προβλήματα Ελληνες επιστήμονες οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε ελληνικά ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια πετυχαίνουν να διεξαγάγουν έρευνα αντίστοιχη εκείνης που γίνεται σε φημισμένα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού, να εξασφαλίσουν εξαιρετικά ανταγωνιστικές χρηματοδοτήσεις και να δημοσιεύσουν στα καλύτερα διεθνή επιστημονικά περιοδικά αποδεικνύει ότι είναι εφικτό να γίνει έρευνα με αξιώσεις και στην Ελλάδα. Υπάρχουν, όπως τους αποκαλούμε, «θύλακες αριστείας» στη χώρα.
• Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση θα αλλάξει συνολικά σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα όχι μόνο το επιστημονικό, παραγωγικό και οικονομικό τοπίο στον πλανήτη αλλά και τις εργασιακές σχέσεις, τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, την ηθικοπνευματική του διάσταση και θα θέσει ζητήματα ελευθεριών και δημοκρατίας, ιδιαιτέρως με τη ρομποτική, τα σύνθετα όντα κ.λπ. Τι νομίζετε ότι πρέπει να γίνει στα θέματα αυτά;
Πρόκειται για μια δύσκολη και πολυδιάστατη ερώτηση. Στην ουσία όλα αυτά τα ερωτήματα δεν μπορούν τη δεδομένη στιγμή να απαντηθούν με μονοσήμαντο τρόπο. Ενα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης είναι ότι δεν επιφέρει αλλαγές μόνο στις διάφορες εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, αλλά ουσιαστικά αλλάζει εμάς τους ίδιους και τη σχέση μας με την καθημερινότητα.
Απτεται δηλαδή θεμάτων που έχουν να κάνουν με τη σχέση του ανθρώπου με την ίδια τη ζωή, τις έννοιες της ταυτότητας, της ιδιωτικότητας και τις ελευθερίες των επιλογών σε ό,τι αφορά το περιβάλλον και την εργασία μας.
Λόγω της ιδιαιτερότητας αυτής, χρειάζεται προσεκτική αναδιοργάνωση σχεδόν σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, καθώς και να είμαστε προετοιμασμένοι να προσαρμοστούμε στις σημαντικές αλλαγές που η μετάβαση αυτή θα επιφέρει.
Υιοθετώντας σταδιακά προσεγγίσεις προσαρμοσμένες στις εκάστοτε εξελίξεις, που έχουν ως προτεραιότητα τον άνθρωπο, μπορούμε να αντεπεξέλθουμε καλύτερα στις επικείμενες μεγάλες αλλαγές. Θεωρώ ότι έχει ιδιαίτερη σημασία να μπορούμε να ελέγχουμε τον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές αυτές θα επηρεάσουν τη ζωή μας, αξιοποιώντας τις εξελίξεις με σύνεση προς όφελος της κοινωνίας.
Για παράδειγμα, είναι σημαντικό να διαφυλάξουμε τον πυρήνα της ανθρώπινης υπόστασης και την ιδιωτικότητά μας, προσπαθώντας όμως να είμαστε έτοιμοι να συμβαδίσουμε με τις ραγδαίες εξελίξεις και μεταβολές που επιφέρουν οι ρηξικέλευθες τεχνολογίες που ήδη αναπτύσσονται στην πορεία προς την 4η βιομηχανική επανάσταση.
Πιστεύω επίσης ότι η επιστημονική και ερευνητική κοινότητα της χώρας οφείλει να παρακολουθήσει στενά τις εξελίξεις αυτές, συνεισφέροντας μάλιστα δυναμικά σε τομείς που αφορούν τον πυρήνα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, όπως οι επιστήμες της ζωής, η πληροφορική και η βιοηθική, έτσι ώστε να μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό και υπεύθυνο ρόλο στην καθοδήγηση της ίδιας της κοινωνίας.
Πηγή: efsyn.gr