Στον τραγικό αριθμό – «ρεκόρ» των 65,3 εκατομμυρίων ανθρώπων ανήλθαν οι πρόσφυγες – λόγω πολέμου ή εξαθλίωσης – το 2015, όπως ανακοίνωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, με αφορμή τη σημερινή, Παγκόσμια μέρα προσφύγων.
Σύμφωνα με την ετήσια στατιστική έκθεση της Αρμοστείας, είναι η πρώτη φορά που σπάει το «όριο» των 60 εκατομμυρίων προσφύγων και εκτοπισμένων. Ο αριθμός αυτός είναι μεγαλύτερος από το συνολικό πληθυσμό της Βρετανίας και είναι σημαντικά αυξημένος σε σύγκριση με το 2014, όταν είχαν καταγραφεί 59,5 εκατομμύρια πρόσφυγες και εκτοπισμένοι παγκοσμίως.
Από το 2011, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στη Συρία, και όλα τα επόμενα χρόνια, ο αριθμός των προσφύγων αυξάνεται συνεχώς, ενώ είχε παραμείνει σχετικά σταθερός από το 1996 μέχρι και το 2011. Σε σύγκριση με το 2014, το 2015 σημειώθηκε αύξηση 9,7%.
Ο αριθμός των προσφύγων, «δηλαδή των ανθρώπων που εγκατέλειψαν τη χώρα τους», ανέρχεται στα 21,3 εκατομμύρια και εκείνος των εσωτερικά εκτοπισμένων, «που έφυγαν από τις πόλεις και τα χωριά τους αλλά χωρίς να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους», στα 40,8 εκατομμύρια. Σ” αυτούς θα πρέπει να προστεθούν και 3,2 εκατομμύρια άνθρωποι που αιτήθηκαν άσυλο πέρσι σε ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες. Η UNHCR τονίζει ότι «ένας στους 113 ανθρώπους σήμερα είναι ξεριζωμένος, έχει αιτηθεί άσυλο, είναι εσωτερικά εκτοπισμένος ή είναι πρόσφυγας».
«Ζούμε σε έναν κόσμο ανισοτήτων» και «είναι αναπόφευκτο οι άνθρωποι να θέλουν να πάνε σε έναν πιο ασφαλή κόσμο», σχολίασε ο Ύπατος Αρμοστής Φίλιπο Γκράντι παρουσιάζοντας στη Γενεύη την έκθεση αυτή.
Ο Ύπατος Αρμοστής Φίλιπο Γκράντι, που ανέλαβε καθήκοντα στις αρχές του 2016, εκτιμά ότι οι παράγοντες που απειλούν τους πρόσφυγες πολλαπλασιάζονται. «Τρομακτικός αριθμός προσφύγων και μεταναστών πεθαίνει κάθε χρόνο στη θάλασσα. Στην ξηρά οι άνθρωποι που προσπαθούν να γλιτώσουν από τον πόλεμο δεν μπορούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους επειδή τα σύνορα έχουν κλείσει», υπογράμμισε.
Το προσφυγικό κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή επικαιρότητα το 2015, όμως η έκθεση δείχνει ότι «η μεγάλη πλειονότητα των προσφύγων σε όλον τον κόσμο βρίσκεται αλλού», σε χώρες που βρίσκονται κοντά σε εμπόλεμες περιοχές.
Ο Γιαν Έγκελαντ, ο γενικός γραμματέας της νορβηγικής μη κυβερνητικής οργάνωσης NRC (Νορβηγικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, που συμμετείχε στη σύνταξη της έκθεσης) εκτίμησε ότι οι πρόσφυγες «είναι τα θύματα μιας γενικής παράλυσης» εκ μέρους των κυβερνήσεων που «αποποιούνται την ανάληψη των ευθυνών τους».
Σύμφωνα με τον Γκράντι, οι περισσότερες κρίσεις που οδηγούν τους ξεριζωμένους στην εξορία είναι λίγο-πολύ οι ίδιες, με τη Συρία στην πρώτη θέση. Ωστόσο, το 2015 ανέκυψαν και νέες επείγουσες καταστάσεις «στο Μπουρούντι, το Νότιο Σουδάν και το Αφγανιστάν».
Όπως εξήγησε ο Ύπατος Αρμοστής, οι Αφγανοί σήμερα αποτελούν τη δεύτερη σε όγκο ομάδα προσφύγων σε όλον τον κόσμο, πίσω από τους Σύρους που αριθμούν σχεδόν 5 εκατομμύρια. «Ακόμη και οι Αφγανοί που ζουν εδώ και πολλά χρόνια ως πρόσφυγες στο Ιράν, κατευθύνονται πλέον στην Ευρώπη» για να ζητήσουν άσυλο, πρόσθεσε.
«Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που διέπλευσαν τη Μεσόγειο και έφτασαν στα παράλια της Ευρώπης μετέφεραν το μήνυμα ότι αν δεν λύσεις τα προβλήματα, τα προβλήματα θα έρθουν σ” εσένα», συνέχισε ο Γκράντι. «Είναι οδυνηρό που οι άνθρωποι στις πλούσιες χώρες χρειάστηκαν τόσο πολύ καιρό για να το καταλάβουν αυτό. Χρειαζόμαστε δράση, πολιτική δράση για να σταματήσουν οι συρράξεις. Αυτό θα ήταν το σημαντικότερο εμπόδιο για τις προσφυγικές ροές».
Το 2015 καταγράφηκε αριθμός-ρεκόρ 2 εκατομμυρίων νέων αιτούνταν άσυλο στις βιομηχανικές χώρες. Σχεδόν 100.000 (ιστορικό υψηλό) ήταν ασυνόδευτα παιδιά ή ανήλικοι που είχαν χωριστεί από τις οικογένειές τους, αριθμός τριπλάσιος σε σύγκριση με το 2014. Η Γερμανία, όπου ένας στους τρεις αιτούντες άσυλο είναι Σύρος, έχει δεχτεί τα περισσότερα αιτήματα (441.900) και ακολουθούν οι ΗΠΑ με 172.700. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους προέρχονταν από το Μεξικό και χώρες της Κεντρικής Αμερικής και έφυγαν στις ΗΠΑ για να γλιτώσουν από τη βία των συμμοριών και των καρτέλ των ναρκωτικών.
Ο Γκράντι επισήμανε ότι οι αιτούντες άσυλο ολοένα και περισσότερο βρίσκονται αντιμέτωποι με τείχη ή με ξενοφοβικά αισθήματα. «Η άνοδος της ξενοφοβίας δυστυχώς εξελίσσεται σε καθοριστικό στοιχείο του περιβάλλοντος στο οποίο εργαζόμαστε. Φράχτες υψώνονται παντού και δεν μιλάω μόνο για τείχη. Μιλάω για τους νομοθετικούς φραγμούς που έρχονται, ακόμη και σε χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου που για μεγάλο χρονικό διάστημα αποτελούσαν προπύργια στην προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων που συνδέονται με το άσυλο», συνέχισε.
Αφού οι βαλκανικές χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους, η Τουρκία και η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξαν σε μια συμφωνία τον Μάρτιο για τον περιορισμό των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη. «Το γεγονός ότι αυτή η ροή σταμάτησε δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα του εκτοπισμού τελείωσε. Μπορεί να τελείωσε για ορισμένες χώρες που δεν χρειάζεται να το αντιμετωπίζουν πλέον, προς το παρόν», προειδοποίησε ο Γκράντι.
Όταν ρωτήθηκε για το θέμα της μετεγκατάστασης των προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες στα πλαίσια ενός προγράμματος που καθυστερεί να εφαρμοστεί καθώς μέχρι στιγμής έχουν μετεγκατασταθεί μόνο 2.406 άνθρωποι από 160.000, ο Γκράντι τόνισε: «Δεν υπάρχει Σχέδιο Β για την Ευρώπη. Η Ευρώπη θα συνεχίσει να υποδέχεται αιτούντες άσυλο. Όλοι θα πρέπει να μοιραστούν την ευθύνη πλέον».
«Συνοψίζοντας» μια απάνθρωπη συμφωνία
Μια «σύνοψη» του τί σημαίνει πρακτικά η απάνθρωπη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για τους πρόσφυγες έκαναν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.
Πριν λίγες μέρες, στις 17 Ιούνη, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Médecins Sans Frontières/MSF) ανακοίνωσαν ότι δεν θα λαμβάνουν πλέον πόρους από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη – μέλη, εκφράζοντας την αντίθεσή του «στις καταστροφικές πολιτικές αποτροπής και τις προσπάθειές τους να ωθήσουν τους ανθρώπους που αναζητούν προστασία, μακριά από τις ευρωπαϊκές ακτές».
«Τρεις μήνες μετά την έναρξη της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, την οποία οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις παρουσιάζουν ως επιτυχία, οι άνθρωποι που έχουν ανάγκη προστασίας εγκαταλείπονται και είναι αυτοί που μετρούν το πραγματικό ανθρώπινο κόστος αυτής της συμφωνίας» αναφέρει η οργάνωση.
«Στα ελληνικά νησιά, περισσότεροι από 8.000 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων εκατοντάδες ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά, υφίστανται τις άμεσες συνέπειες. Ζουν σε άθλιες συνθήκες, σε συνωστισμένους καταυλισμούς, μερικές φορές ακόμα και για μήνες. Φοβούνται μια αναγκαστική επιστροφή στην Τουρκία αλλά στερούνται ουσιαστικής νομικής βοήθειας, το μόνο τους όπλο ενάντια σε μια μαζική απέλαση. Οι περισσότερες από αυτές τις οικογένειες, τις οποίες η Ευρώπη τις κρατά μακριά από την κοινή θέα, έχουν εγκαταλείψει εμπόλεμες ζώνες της Συρίας, του Ιράκ και του Αφγανιστάν.
«Για μήνες, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα μιλούν δημόσια για μια επαίσχυντη ευρωπαϊκή απάντηση, η οποία εστιάζει στην αποτροπή και όχι την παροχή βοήθειας και προστασίας στους ανθρώπους που τη χρειάζονται», δήλωσε ο Ζερόμ Ομπερέιτ (Jerome Oberreit), Διεθνής Γενικός Γραμματέας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα και θέτει την ίδια την έννοια του “πρόσφυγα” και την προστασία που προσφέρει σε κίνδυνο.»
»Την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια νέα πρόταση που αναπαράγει τη λογική της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, σε περισσότερες από 16 χώρες στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Αυτές οι συμφωνίες θα επιβάλουν περικοπές στο εμπόριο και την αναπτυξιακή βοήθεια στις χώρες που δεν θα σταματούν τη μετανάστευση προς την Ευρώπη ή δεν θα διευκολύνουν τις βίαιες επιστροφές, ενώ ταυτόχρονα θα επιβραβεύονται οι χώρες που θα το κάνουν. Μεταξύ αυτών των πιθανών εταίρων είναι η Σομαλία, η Ερυθραία, το Σουδάν και το Αφγανιστάν – τέσσερις από τις δέκα κορυφαίες χώρες προέλευσης προσφύγων.
«Το μόνο που προσφέρει η Ευρώπη προς τους πρόσφυγες είναι η παραμονή τους σε χώρες από τις οποίες επιθυμούν απελπισμένα να φύγουν; Για άλλη μια φορά, η Ευρώπη δεν εστιάζει στο πώς θα προστατευτούν οι άνθρωποι, αλλά στο πώς θα κρατηθούν αποτελεσματικά μακριά», λέει ο Ομπερέιτ.
»Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας θέτει ένα επικίνδυνο προηγούμενο για άλλες χώρες που φιλοξενούν πρόσφυγες, στέλνοντας ένα μήνυμα ότι η φροντίδα προς τους ανθρώπους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους είναι προαιρετική και ότι μπορούν να εξαγοράσουν την υποχρέωσή τους για παροχή ασύλου. Τον περασμένο μήνα, η κυβέρνηση της Κένυας επικαλέστηκε τη μεταναστευτική πολιτική της Ευρώπης για να δικαιολογήσει την απόφασή της να κλείσει τον μεγαλύτερο καταυλισμό προσφύγων στον κόσμο, Νταντάαμπ, στέλνοντας τους κατοίκους του πίσω στη Σομαλία. Ομοίως, η συμφωνία δεν κάνει τίποτα για να ενθαρρύνει τις χώρες γύρω από τη Συρία, που ήδη φιλοξενούν εκατομμύρια πρόσφυγες, να ανοίξουν τα σύνορά τους σε όσους έχουν ανάγκη.
«Η προσπάθεια της Ευρώπης να αναθέσει σε τρίτες χώρες τον έλεγχο της μετανάστευσης έχει αλυσιδωτές συνέπειες, με τα κλειστά σύνορα να εκτείνονται σε όλη τη διαδρομή πίσω στη Συρία. Οι άνθρωποι όλο και περισσότερο δεν έχουν πού να στραφούν», δήλωσε ο Ομπερέιτ. «Η κατάσταση στην Azaz, όπου 100.000 άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε κλειστά σύνορα και τα μέτωπα του πολέμου θα είναι ο κανόνας και όχι η θανατηφόρα εξαίρεση;»
»Το οικονομικό πακέτο της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας περιλαμβάνει ένα δις ευρώ για ανθρωπιστική βοήθεια. Υπάρχουν αναμφίβολα ανάγκες στην Τουρκία, μια χώρα η οποία φιλοξενεί σήμερα σχεδόν τρία εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, αλλά αυτή η βοήθεια έχει αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης ως ανταμοιβή για υποσχέσεις περί ελέγχου των συνόρων, αντί να βασίζεται αποκλειστικά στις ανάγκες. Αυτή η χειραγώγηση της ανθρωπιστικής βοήθειας είναι απαράδεκτη.
«Οι πολιτικές αποτροπής που παρουσιάζονται στον κόσμο ως ανθρωπιστικές λύσεις έχουν επιδεινώσει την ταλαιπωρία των ανθρώπων που έχουν ανάγκη. Δεν υπάρχει τίποτα το ανθρωπιστικό σε αυτές τις πολιτικές. Δεν μπορεί να γίνουν ο κανόνας και πρέπει να αμφισβητηθούν», τονίζει ο Ομπερέιτ. «Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δεν θα λάβουν χρηματοδότηση από θεσμικά όργανα και κυβερνήσεις των οποίων οι πολιτικές προκαλούν τόσο κακό. Καλούμε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αντιστρέψουν τις προτεραιότητες – αντί να μεγιστοποιήσουν τον αριθμό των ατόμων που μπορούν να επαναπροωθήσουν, θα πρέπει να μεγιστοποιήσουν τον αριθμό των ανθρώπων που δέχονται και προστατεύουν. ».
Πηγή: toperiodiko.gr